مدیر رادیو معارف؛ از مدیریت کنداکتور تا اغازِ «عصر جوانی»_تاشکن

به گزارش خبرنگار فرهنگی ، ۲۸ بهمن‌ماه سال ۱۳۷۷ همزمان با سالروز ولادت حضرت فاطمه معصومه(س) رادیو معارف با الگوگیری از رهنمودهای رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در جوار بارگاه ملکوتی کریمه اهل بیت (س) و حوزه علمیه قم تأسیس شد . در سال‌های آغازین با ۸ ساعت پخش، کار خود را اغاز کرد و از سال ۱۳۸۲ تا بحال با ۲۰ ساعت تشکیل و ۲۴ ساعت پخش، فعالیت می‌کند.

هم‌اکنون برنامه‌ها در چهار گروه علمی برنامه‌سازی، شامل گروه‌های قرآن و اهل بیت، فقه و اندیشه، فرهنگ و جامعه و گروه رویدادهای معارفی و خبر‌رسانی؛ در سه سطح تخصصی، نیمه تخصصی و عمومی تشکیل می‌شود. این شبکه رادیویی یقیناً به تاریخ قمری در سالروز میلاد حضرت معصومه(س) پا به عرصه فعالیت گذاشته است.

به همین مناسبت با مسعود کاویانی مدیر رادیو معارف در ۲۶ سالگی این شبکه رادیویی او گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

* بگذارید با سؤالی درمورد چشم‌انداز رادیو معارف در سال جاری اغاز کنیم.

رادیو معارف به گفتن یکی از رسانه‌های شنیداری در سپهر رسانه‌ای سرزمین با منفعت‌مندی از محتوای غنی دینی و با پشتوانه مراکز حوزوی و دانشگاهی و منفعت گیری از همکاران توانمند در راستای معرفت افزایی و رفتارسازی مومنانه فعالیت دارد و در تلاش است هر سال با برنامه‌ریزی تازه بر پایه نیازها و برتری‌های تعیین شده محتوای جدیدی را با برنامه سازی هنرمندانه را به مخاطبان مورد قیمت خود اراعه کند.

با اهمیت ترین چشم انداز رادیو معارف در سال جاری، «ارتقاء کیفی برنامه‌ها» و «جذب و افزایش مخاطب» است که با جایگزینی محتوای دلنشین و به روز به جای کمیت سازی صورت خواهد گرفت. بدین منظور یکی از عمل های صورت گرفته در این خصوص باز مهندسی جدول پخش سال جاری با تمرکز بر روی کیفیت و اثرگذاری مطلب است.

* کنداکتور رادیو معارف بر چه مبنا تنظیم می‌شود؟

چینش برنامه‌ها جدول پخش رادیو برآیندی ازتوجه به سه ضلع؛ «مخاطب»، «محتوا» و «ساختار» برنامه‌ها است. که یقیناً لحاظ کردن این سه عنصر پیش نیازهایی دارد؛ که بدین منظور دوستان ما در واحد های  مطرح و برنامه‌ریزی، نظارت و برسی و روابط عمومی مطالعاتی را انجام خواهند داد و با دقت به نظر سنجی ها، خواست ها، شبهات و تهدیدها و نیاز های روز ، شورای مطرح و برنامه به طور تخصصی با احتیاط موارد ذیل جدول پخش را مهندسی می‌کند:

۱) نظرسنجی‌های مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما از حالت شنوندگان شبکه‌های رادیویی: در این قسمت، حالت‌شنوندگان رادیو در ساعت‌های گوناگون بازدید و ساعت‌های پر مخاطب( پیک) شناسایی و در چهارسطح( پرمخاطب، دارای مخاطب، افت مخاطب و کم‌مخاطب) دسته‌بندی می‌شود.

۲) مطالعه جدول پخش برخی از شبکه‌های پرمخاطب برای مدیریت عدم همپوشانی مأموریتی و برخورداری از تجارب آنها.

۳) جامعیت برتری‌های مأموریتی شبکه رادیویی معارف.

۴)  پرهیز از آسان‌گرایی و حرکت به سمت هنری شدن درراستای دقت به رهنمود مقام معظم رهبری به مدیران این رادیو که فرمودند: در برنامه‌سازی از آسان گرایی بپرهیزید، و به سمت برنامه‌سازی هنرمندانه حرکت کنید.

۵) دقت به اصل یک ساله بودن  برنامه‌ها با نگه داری عناوین شاخص و ویژند.

۶) برگزاری شوراهای سردبیری برای دفاع از ایده و مطرح‌نامه‌های پیشنهادی.

۷)  نگه داری ایده و بازطراحی مجدد برنامه با ساختارهای دلنشین.

د) مهندسی جدول پخش با تشکیل ردیف برای مخاطبان عام، فرهیختگان و نخبگان با ملاحظات نظرسنجی‌ها و …

  یقیناً نظرسنجی‌ها و خواست‌ها مشخص می کند که مخاطبان رادیو معارف دارای طیف‌های گوناگونی می باشند؛ به همین علت برنامه‌های رادیو معارف در سطوح گوناگون تشکیل و تهیه خواهد شد. از این رو یکی از موارد زیاد سخت درچینش برنامه‌ها دقت به این مسئله مهم است. چون برنامه‌ها باید به طوری در جدول پخش قرار بگیرند که مخاطب خاص هر برنامه بتواند بهترین منفعت را از برنامه مطلوب خویش ببرد.

* احتمالا جواب این سوال دلنشین دقت باشد که زیاد تر مخاطبان این شبکه را چه قشر یا سنی تشکل می‌دهد؟ شبکه برای جذب زیاد تر مخاطبان چه تدابیری اندیشیده است؟

شنوندگان رادیو معارف، زیاد تر موثر این رادیو را برای شنیدن انتخاب می‌کنند و به نوعی مشتری دائم رادیو می باشند. از این حیث فراهم نظر آنها به این علت که شنونده دائمی‌اند مقداری دشوار است. چرا که از حیث محتوا و به لحاظ ساختار باید به طوری و به اندازه‌ای دلنشین، متنوع و فاخر باشد که به رضایت و تحسین مخاطب بینجامد. از این رو تشکیل محتوای رو به آرمان در ساختارهای متنوع و بر پایه نیازهای روز جامعه یکی از برنامه‌های رادیو معارف برای جذب زیاد تر مخاطبان است.

* تحول و تحولی در کنداکتور دارید؟ 

همان‌گونه که حرف های شد؛ جدول تشکیل و پخش رادیو معارف یک ساله بسته می‌شود و طبق معمولً در ماه‌های پایانی هر سال جلسات بسیاری برای بازنگری جدول پخش راه اندازی می‌شود. برسی سالانه برنامه‌ها، گزارش‌های متعدد مرکز نظارت و برسی سازمان، دیدگاه مخاطبان و نظرسنجی های مرکز تحقیقات از جمله مواردی است که  در بازدید برنامه‌ها و بازنگری جدول پخش به آنها دقت می‌شود. امسال نیز بر همین مبنا علاوه بر تغییرات در ساختار یا نوشته مهم زیاد تر برنامه‌ها، برنامه‌هایی حذف و برنامه‌هایی به جدول پخش اضافه شده است.

به گفتن مثال یکی از خلاء‌های جدول پخش رادیو معارف برنامه‌سازی برای جوان و نوجوان می بود که امسال برنامه عصر جوانی با نوشته جوان مومن انقلابی در جدول پخش قرار گرفت.

* چه رویکرد و اهدافی رادیو معارف در دستور کار دارد و آن را جستوجو می‌کند؟

با اهمیت ترین مقصد رادیو معارف ترویج آموزه‌های دینی و اسلامی و افزایش دانش و بینش دینی تبدیل حرکت در جامعه است. این رسانه به علت منفعت‌مندی گسترده از آموزه‌های قرآنی و اهل بیت علیهم‌السلام مدام از غنای محتوایی برخوردار است و همه تلاش و تلاش این است که این محتوای غنی و مورد قیمت را بتوانیم در بسته‌های دلنشین، با کیفیت و مخاطب‌پسند اراعه کنیم.

به عبارتی رادیو معارف ظرفیتی است برای افزایش علم و دانش مخاطبان به محاسن کلام الهی تا بدین وسیله انشاالله مصداق کلام معصوم باشیم که” رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحْیا أمْرَنا،….فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا” از این رو رویکرد زیاد تر برنامه‌های شبکه معارف، آموزش و ارشادی است. که یقیناً علاوه بر این، برنامه‌ها با رویکردی کیفیت محور، ایجابی، علمی، بصیرت‌محور، در چارچوب گفتمان انقلاب اسلامی برای مخاطب اراعه می‌شود.

* نگاهی به برنامه‌های زیاد قدیمی که سالیان سال روی آنتن می‌رود، داشته باشیم.

برنامه‌هایی همانند پرسمان، زمزم احکام، برکرانه نور و بربال سخن از جمله برنامه‌هایی قدیمی رادیو معارف محسوب خواهد شد. این برنامه‌ها از ابتدای تأسیس شبکه در سال ۱۳۷۷ روی آنتن‌اند. برنامه پرسمان مجموعه برنامه‌‌ای است که هر روز ساعت ۱۶ با موضوعات قرآنی، خانواده، کودک و نوجوان(تربیتی)، اعتقادی، تاریخی و سیاسی پخش می‌شود. ماموریت این برنامه رصد شبهات و سوال‌های مربوط به هر نوشته و جواب‌گویی عالمانه و مستند به این شبهات است.

برنامه زمزم احکام از دیگر برنامه‌های قدیمی رادیو معارف به شمار می‌آید که مسئولیت دار جواب به سؤالات شرعی و استفتائات شنوندگان از مرجع تقلیدشان است. برنامه ای که با وجود مراجع عظام و یا نمایندگان آنان در برنامه برای جواب به سولات شرعی به مثابه دائره المعارفی کامل و به روز در عرصه احکام شرعی است. این برنامه هم هر روز قبل از اذان ظهر از رادیو معارف روی موج اف ام ردیف ۹۶ مگاهرتز پخش می‌شود.

برنامه برکرانه نور هم که درس تفسیر قرآن حضرت آیت الله جوادی آملی است از برنامه‌های قدیمی و پر مخاطب رادیو محسوب می‌شود. برنامه‌های فرد دیگر هم  داریم که از قدمت بالایی برخوردارند برای مثال برنامه « بر بال سخن»؛ که علی رغم ساختار به ظاهر ساده، زیاد مورد دقت دوست داران سخنرانی‌های مذهبی است. تا جمعه ظهور هم از قدیمی ترین برنامه‌های مهدوی رادیو معارف است که جمعه ها مخاطبان چشم به راه آن می باشند که در هم آمیختگی شور و شعور مهدوی یکی از دلایل ماندگاری این برنامه است.

* برنامه‌هایی که قدمت طویل دارند، چه مشخصه و ویژگی‌هایی دارند که بعد از سال‌ها تا این مدت روی آنتن است؟

در سال‌های اولیه رادیو برنامه‌هایی طراحی شده که بر پایه نظرسنجی‌ها و یقیناً ربط مخاطبان هم چنان مورد دقت شنوندگان قرار گرفته لذا سیاست رادیو هم بر نگه داری و تحکیم این برنامه‌ها در طول سه دهه قبل بوده است. برای مثالً برنامه های پرسمان و زمزم احکام  به دو علت شاخص و ویزگی بارز نه تنها ماندگار شده که عیناً الگوی برنامه‌های شبکه‌های گوناگون است. قضیه‌محوری، تعامل با مخاطب، به روز بودن و منفعت گیری از کارشناسان درجه یک در این برنامه‌ها جهت مانایی پرسمان‌ها است.

در پرسمان و زمزم احکام مخاطب و نیاز مخاطب نقش تعیین‌کننده‌ای دارد و تا وقتی که سوال از دین و دین‌داری وجود دارد و انسان‌های فرهیخته‌ای برای جواب‌های اقناعی وجود دارد این برنامه در اوج خواهد می بود. در خصوص برنامه بربال سخن یکی از دلائل دقت و پیگیری شنوندگان در این خصوص تیزبینی و سخت‌گیری دوستان برنامه‌ساز ما در رصد، گزینش و پالایش این برنامه‌ها است. توانایی فن گفتن سخنرانان، محتوای مورد قیمت، تازگی مطالب، اتقان مباحث عناصری می باشند که در انتخاب سخنران و جذابیت و اثرگذاری سخنرانی مؤثر است.

* به برنامه‌های تازه کنداکتور رادیو معارف اشاره‌ای داشته باشید و چه عاملی جهت شد که این برنامه یا برنامه‌های تازه اضافه شوند؟

پویایی رسانه به نوآوری و دقت به مسائل نوپدید است. در کنار روی آوردن به مسائل نو پدید، باور پذیری مطالب یکی دیگر از مؤلفه‌های حیات رسانه است  لذا دقت به این عناصر و مؤلفه‌ها ما را بر آن داشت تا برنامه های جدیدی را طراحی کنیم.

نسل نوجوان و جوان، نیازها و مسائل پیچیده این نسل پویا و جویا، نحوه ربط گیری با این مخاطبان ، روش های جذب و جلب دقت این نسل  کار ساده ای نیست بر این مبنا و با همکاری موسسات مطالعاتی حوزه نوجوان و جوان برنامه‌هایی را برای مخاطبان نوجوان و جوان طراحی کرده ایم که به لطف خدا مورد دقت جدّی نسل نو قرار گرفته است.

از طرفی پایین بودن مبحث سرانه مطالعه در سرزمین مسأله جدی و دلواپس کننده‌ای است که برای بالا بردن  سرانه برنامه هایی همانند روایت کتاب  را طراحی کردیم که با اقبال خوب روبه رو شده است. در حوزه مستند رادیویی هم  رادیو معارف پیش قدم  بوده و توانستیم در کاری بی سابقه یک ردیف از جدول را به مستند رادیویی تعلق دهیم.

* علت این که برنامه‌ای سپس از سال‌ها قطع می‌شود و برنامه فرد دیگر جانشین می‌شود، چیست؟

قطع شدن برنامه و جایگزینی برنامه‌های تازه دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. پایان مأموریت برنامه، تشکیل فضای تازه برای مخاطب، عدم توفیق برنامه در جذب و تأثیر مورد انتظار، متفاوت شدن ذائیقه مخاطبان تازه، پدیدار شدن رسانه‌های تازه و… می‌تواند علت خداحافظی برنامه‌ای و سلام برنامه‌های تازه باشد.

 طبعاً برنامه‌های رادیو معارف نیز از این قاعده مستثنا نیستند  یقیناً هنر آن است که برنامه‌ها در اوج خداحافظی کنند تا شنوندگان همیشه تشنه مباحث دینی باشند و در جستجوی معارف باشند و به قول شاعر: آب کم جو تشنگی آور بدست، تا بجوشد آب از بالا و پست.

* با دقت به ظهور و ابراز رسانه‌های گوناگون، آینده رادیو را چطور می‌بینید؟

تعداد بسیاری بر این باورند با ظهور و ابراز رسانه‌های مدرن و در دسترس همانند فضای مجازی، عرصه بر رادیو تنگ شده و این رسانه فراموش خواهد شد اما  من به آینده رادیو زیاد زیاد خوش‌بین هستم. چون اولاً رادیو رسانه گرم است، ثانیاً رادیو توانسته حتی دیگر رسانه‌ها را در تعامل با مخاطب به خدمت بگیرد و ثالثاً رادیو، رسانه فرهیختگان و اندیشه و تفکر است. ضمن ان که در دسترس بودن و ارزان بودنش با  ظهور ظرفیت های مدرن نه تنها صدمه ندیده که حتی ضریب خورده است.

حتماً می‌دانید که در فرهنگ ارتباطات، رسانه گرم اصطلاحی است برای اشاره به رسانه‌هایی که مخاطب در برخورد با آنها، احتیاج به تمرکز زیاد ندارد و قادر است بار معنایی خود را به روشنی منتقل کند. اکنون اگر همین رسانه گرم در کنار دیگر رسانه ها قرار گیرد می‌تواند آنها را به گفتن رسانه مکمل تبدیل کند  یقیناً ناگفته روشن است که این مانایی نیازمند دقت نظریه پردازان، برنامه ریزان، مسئولان و برنامه سازان رادیو است که مطرح و بسط آن در این مجال نمی‌گنجد.

انتهای مطلب/