به گزارش خبرنگار علمی و فناوری خبرگزاری برنا، در راستای نگه داری و احیای نژاد بومی و اصیل گاو سیستانی، با منفعت گیری از فناوری‌های نوین و همکاری متخصصان ایرانی، نسل جدیدی از این گاو‌ها از طریق تکنیک‌های پیشرفته IVF (لقاح آزمایشگاهی) تشکیل شده است. این عمل نه تنها فرصتی تازه برای نگه داری نژاد‌های در حال انقراض فراهم می‌آورد، بلکه می‌تواند به حل مشکلات زیست‌محیطی و اقتصادی در دامپروری ایران پشتیبانی کند.

گاو سیستانی نژادی مقاوم و باستانی

گاو سیستانی یکی از نژاد‌های بومی و مقاوم ایران است که در منطقه سیستان و بلوچستان زندگی می‌کند. این نژاد که قدمتی بیشتر از پنج هزار سال دارد، به‌علت ویژگی‌های منحصر به‌فرد خود در برابر شرایط سخت اقلیمی و محیطی، به‌اختصاصی در مقابله با کم‌آبی، طوفان‌های شن و تغییرات جوی مقاوم است. گاو‌های سیستانی به‌گفتن یکی از منبع های مهم تشکیل گوشت و شیر در این منطقه شناخته خواهد شد. این ویژگی‌های خاص علتشده‌اند که این نژاد در طول تاریخ به‌گفتن یکی از نژاد‌های مقاوم و با قیمت دنیا شناخته شود.

ویژگی‌های ظاهری گاو سیستانی

گاو سیستانی دارای ویژگی‌های ظاهری خاصی است که آن را از دیگر نژاد‌ها نزدیک می‌کند. این گاو‌ها جثه‌ای متوسط، سم‌های قوی، بدنی کشیده و کپل‌های برجسته دارند. یکی از ویژگی‌های بارز این گاوها، کوهان بزرگ است که به‌گفتن محلی برای ذخیره انرژی عمل می‌کند. این چنین، رنگ غالب گاو‌های سیستانی سیاه است، ولی رنگ‌های ابلق، خاکستری و خرمایی نیز در این نژاد دیده می‌شود. تعداد بسیاری از گاو‌های سیستانی فاقد شاخ یا دارای شاخ‌های مختصر می باشند که این ویژگی‌ها آنها را به‌گفتن نژادی با مقاومت بالا در برابر شرایط سخت محیطی برجسته می‌کند.

اهمیت گاو سیستانی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی

گاو سیستانی به‌گفتن یک نژاد بومی ایرانی، اهمیت بسیاری در نگه داری ذخایر ژنتیکی دارد. ویژگی‌های فیزیکی و ژنتیکی این نژاد علتشده که در برابر شرایط محیطی سخت منطقه سیستان مقاوم باشد و بتواند در تشکیل گوشت و شیر در این شرایط به‌خوبی عمل کند. حفاظت از این نژاد برای نگه داری منبع های ژنتیکی و مقابله با چالش‌های اقلیمی و محیطی از اهمیت اختصاصی‌ای برخوردار است. گاو سیستانی نه تنها از نظر اقتصادی بلکه از نظر علمی و فرهنگی نیز مورد قیمت است و می‌تواند در برنامه‌های اصلاح نژادی و پژوهش‌های علمی به کار رود.

اغاز منفعت گیری از فناوری IVF برای نگه داری نژاد سیستانی

فناوری IVF (لقاح آزمایشگاهی) به‌گفتن یکی از راه حلهای پیشرفته در تکثیر و تشکیل نسل‌های تازه از حیوانات، در این پروژه مورد منفعت گیری قرار گرفته است. در این روش، تخمک‌ها از گاو‌های ماده سیستانی جمع‌آوری خواهد شد و در آزمایشگاه با اسپرم‌های برتر لقاح اشکار می‌کنند. جنین‌های حاصل به مرحله بلاستوسیست می‌رسند و سپس به دام‌های ماده با ژنتیک متفاوت منتقل خواهد شد. این فرآیند به‌طور موثری امکان تشکیل نسل‌های تازه از گاو‌های سیستانی را فراهم می‌آورد که نه تنها به نگه داری این نژاد در معرض خطر پشتیبانی می‌کند، بلکه می‌تواند به بهبود ویژگی‌های ژنتیکی این گاو‌ها در برابر چالش‌های محیطی پشتیبانی کند.

فناوری IVF و OPU راه‌حل‌های نوین در دامپروری

فناوری IVF به‌گفتن یک روش پشتیبانی باروری پیشرفته، امکان لقاح تخمک و اسپرم خارج از بدن را فراهم می‌آورد. در ابتدا، تخمک از گاو‌های ماده جمع‌آوری شده و سپس با منفعت گیری از اسپرم‌های برتر لقاح می‌یابد. بعد از گذشت چند روز، جنین‌های تولیدشده به مرحله بلاستوسیست می‌رسند و می‌توانند به دام‌های ماده انتقال داده شوند. یکی از راه حلهای مهم در این فرآیند، OPU (Ovum Pick-up) است که به دامپزشکان این امکان را می‌دهد تا تخمک‌ها را از گاو‌های سالم یا نابارور جمع‌آوری کنند و سپس فرآیند لقاح را در آزمایشگاه انجام بدهند.

این فناوری امکان برداشت تخمک از گاو‌های تلیسه بالغ و غیر بالغ، گاو‌های باردار و حتی گاو‌های نابارور را فراهم می‌آورد، که در نتیجه علتتسهیل در تشکیل جنین‌های با کیفیت و مقاوم می‌شود. این روش برای گاو‌های سیستانی که به‌علت شرایط اقلیمی خاص منطقه، در خطر انقراض قرار دارند، زیاد موثر است.

راه اندازی بلاستوسیست

بعد از لقاح، یک ساختار تک‌سلولی به نام زیگوت راه اندازی می‌شود. زیگوت تحت یک سری تقسیمات سلولی قرار می‌گیرد که در نهایت تبدیل راه اندازی یک توده سلولی توخالی به نام بلاستوسیست می‌شود.

روش انتقال جنین یا Embryo Transfer چیست؟ 

انتقال جنین یا انتقال رویان (Embryo Transfer ) یکی از مرحله های فرآیند برداشتن یک یا چند رویان از دستگاه تناسلی حیوان ماده‌دهنده و انتقال آنها به یک یا چند حیوان ماده پذیرنده است. رویان‌ها می‌توانند در آزمایشگاه و از طریق راه حلهایی همانند لقاح درون آزمایشگاهی یا کلون کردن سلول‌های سوماتیک به وجود آیند.

شرکت فکا که در سال ۱۳۵۷ فعالیت خود را در عرصه کشاورزی و دامپروری اغاز کرده است، به گفتن یک شرکت دانش‌بنیان شناخته می‌شود. این شرکت در عرصه دامپروری دارای سه واحد پرورش دام بوده و به تشکیل محصولات متنوع در این حوزه می‌پردازد.

از ویژگی‌های این مجموعه می‌توان به آزمایشگاه تشکیل جنین و انجام مستمر عملیات انتقال جنین، آزمایشگاه اختصاصی تغذیه و شیر، کارخانه خوراک دام با ظرفیت ۱۵ تن در ساعت و منفعت گیری از واکسن‌های تازه همانند (BVD) علیه بیماری‌های عفونی اشاره کرد. این چنین، این شرکت دارای گواهی‌نامه مدیریت ضمانت کیفیت (ISO ۹۰۰۱: ۲۰۰۸) است و در شهرک علمی-تحقیقاتی به گفتن شرکت دانش‌بنیان مستقر است.

این شرکت نخستین صادرکننده تلیسه آبستن و شیر خام در سرزمین بوده و جنین انواع نژاد‌های دامی از جمله جرسی، آنگوس، سیمنتال، مونت بیلیارد و دیگر نژاد‌ها را تشکیل می‌کند. ظرفیت‌های این شرکت شامل تشکیل سالیانه ۸۰ هزار تن شیر، تشکیل گوساله‌های حاصل از برداشت تخمک و انتقال جنین سالیانه ۳۰۰ رأس، فروش سالیانه ۲،۰۰۰ قطعه جنین منجمد، فروش ۸۰۰ رأس تلیسه آبستن، اراعه سالیانه ۲۰۰ رأس گوساله نر ممتاز و تشکیل زیاد جنین‌های منجمد با قیمت ژنتیکی بالا است.

نیما صادقی، بنیان‌گذار آزمایشگاه IVF این شرکت، اظهار داشت که از سال ۱۴۰۰ تا بحال ۳۰۰ جنین با شناسایی ۲۰ دام سیستانی تشکیل شده است و از هر دام می‌توان ۱۵ تخمک گرفت و به ۸ دام دیگر جنین انتقال داد. این شرکت پیش از این به روش انتقال جنین جمعیت ۴۰۰ راسی دام جرسی را به ۱۰۰۰ رأس افزایش داده و تا بحال چهار نژاد دامی به روش انتقال جنین به وجود اورده است. این شرکت دامداری این چنین با دارا بودن ۱۴ هزار رأس دام، برای ۳۵۰ نفر اشتغال‌زایی کرده است.

آزمایشگاه تکنولوژی تشکیل همانند این شرکت نیز نقش مهمی در تشکیل جنین و عملیات IVF ایفا کرده و به بهبود کیفیت ژنتیکی دام‌ها و افزایش منفعت‌وری پشتیبانی می‌کند.

آزمایشگاه تکنولوژی تشکیل همانند

از سال ۱۳۹۱ تا کنون در این آزمایشگاه از دام‌های پر تشکیل و برتر گله تخمک گیری شده و با منفعت گیری از این تخمک‌ها در محیط آزمایشگاه لقاح خارج رحمی (In Vitro Fertilization) IVF انجام می‌شود، سپس جنین‌های تشکیل شده در مرحله بلاستوسیست به دام‌های ماده با قیمت ژنتیکی کمتر منتقل و یا به منظور نگهداری طویل زمان فریز خواهد شد.

از مزایای منفعت گیری از این روش می‌توان به مختصر شدن فاصله بین نسل‌ها، تسریع در روال اصلاح نژاد، کنترل بیماری‌های قابل انتقال از مادر به جنین، بهبود نرخ گیرایی در فصول گرم و افت دیدنی مصرف اسپرم به ازای هر آبستنی اشاره کرد.

مهرنوش فرهادی، یکی از کارشناسان این شرکت دانش‌بنیان در او گفت‌وگویی صمیمانه با خبرنگار علمی و فناوری خبرگزاری برنا، به توضیح درمورد فعالیت‌های این شرکت در عرصه نگه داری و نجات دام‌های سیستانی و راه حلهای نوین تشکیل جنین به روش آزمایشگاهی آی‌وی‌اف (IVF) پرداخت.

وی در ابتدای سخن بگویید‌های خود او گفت: شرکت ما نزدیک به ۴۰ سال است که فعالیت خود را اغاز کرده است و در سال ۱۳۹۱ با ایده نوآورانه تشکیل جنین نژاد‌های سیستانی به روش آی‌وی‌اف به گفتن یک شرکت دانش‌بنیان شناخته شد.

فرهادی در ادامه افزود: نژاد سیستانی به گفتن یک نژاد بومی و ملی ایران با قدمت بیشتر از ۵ هزار سال، کاملاً با شرایط آب و هوایی خاص سیستان و بلوچستان سازگار شده است. اما متاسفانه این نژاد در حال انقراض است. نگه داری این نژاد علاوه بر داشتن قیمت اقتصادی، یک سپس ملی و فرهنگی نیز دارد. ما در تلاشیم تا از انقراض این گونه جلوگیری کرده و به نوعی آن را نجات دهیم.

روال تشکیل جنین به روش آی‌وی‌اف

وی به توضیح روال تشکیل جنین به روش آی‌وی‌اف پرداخت و او گفت: در ابتدا دام‌های سیستانی را در آزمایشگاه‌های اختصاصی نگهداری می‌کنیم. از دام‌های ماده سیستانی تخمک استخراج می‌شود و با منفعت گیری از بهترین اسپرم‌های حاضر، عمل لقاح به طور آزمایشگاهی انجام می‌شود. طی یک پروسه ۷ روزه، جنین تشکیل می‌شود. این جنین‌ها به روش دایرکت کاملاً قابل انتقال می باشند.

فرهادی افزود: این جنین‌ها به شکل جنین بلاستوسیست در آزمایشگاه‌های ما نگهداری خواهد شد و در زمان‌های اشکار بارور خواهد شد. این چنین این جنین‌ها قابلیت فریز شدن را دارند و می‌توانند به گفتن یک بانک جنین ذخیره شوند. به این ترتیب می‌توانیم در طول سال‌ها از آنها منفعت گیری کنیم. علاوه بر این، بعد از تشکیل جنین و سپری کردن دوره ۷ روزه، جنین آماده انتقال به بدن دام حامل است که بعد از گذراندن دوره آبستنی، جنین به دنیا می‌آید.

آیا دام حامل باید حتماً نژاد سیستانی باشد؟

در جواب به سوال خبرنگار که آیا دام حامل باید حتماً نژاد سیستانی باشد، فرهادی گفت: خیر، نیازی نیست که دام حامل حتماً نژاد سیستانی باشد. دام حامل می‌تواند از هر نوع دام ماده باشد که توانایی حامل بودن جنین را دارد و دوره آبستنی را طی کند.

دستاورد‌های علمی و جایگاه ایران در این صنعت

وی این چنین به دستاورد‌های علمی شرکت و حالت این روش در سرزمین‌های خارجی اشاره کرد و او گفت: ما به گفتن یک شرکت دانش‌بنیان که ثبت اختراع انجام داده‌ایم، این روش را به طور دایرکت ترانسپریشن (انتقال مستقیم) انجام می‌دهیم. در سرزمین‌های خارجی همانند استرالیا و آمریکا این صنعت پیشرفته است، اما در ایران تا این مدت جای کار بسیاری دارد و این محصول و روش باید معارفه شود.

فرهادی در رابطه مزیت‌های این شرکت گفت: یکی از مزیت‌های ما این است که تنها یک آزمایشگاه نیستیم. بلکه یک شرکت دامداری با ۱۴ هزار راس دام هستیم. ما از یک کارشناس ژنتیک منفعت گیری می‌کنیم تا دام‌ها را از نظر ژنتیکی بازدید کند و دام‌های مناسب را برای تشکیل جنین انتخاب کند. سپس این دام‌ها به محیط آزمایشگاه منتقل شده و دام‌پزشکان کار‌های مربوط به استحصال تخمک، باروری و انتقال جنین را انجام خواهند داد.

او همین طور گفت: این جنین‌ها بعد از تشکیل، در تانک‌های حاوی ازت فریز خواهد شد و می‌توانند برای چندین سال ذخیره شوند.

افزایش مقدار تشکیل جنین

فرهادی در آخر او گفت: در حالی که یک دام ماده در طول سال تنها می‌تواند یک بار آبستنی و به دنیا آوردن یک گوساله را توانایی کند، با منفعت گیری از روش آی‌وی‌اف، ما توانسته‌ایم از هر دام به طور متوسط ۴۰ تا ۵۰ جنین در طول سال تشکیل کنیم.

انتهای مطلب/