محققان ژاپنی با پیوند سلول‌های بنیادی بینایی ۳ فرد مبتلا به یک اختلال شدید چشمی را بهبود بخشیدند. این افراد دارای اختلال افتسلول‌های بنیادی لیمبال (LSCD) بودند. LSCD می‌تواند در تاثییر صدمه چشمی و این چنین بیماری‌های خودایمنی و ارثی تشکیل و در نهایت امکان پذیر به نابینایی منجر شود.

حلقه لیمبال، یک حلقه تیره در اطراف عنبیه چشم، مخزنی از سلول‌های بنیادی را در خود جای داده است تا بیرونی‌ترین لایه قرنیه را سالم و جوان نگه دارد. هنگامی سلول‌های بنیادی افت می‌یابند – اختلالی که به گفتن افتسلول‌های بنیادی لیمبال (LSCD) شناخته می‌شود – بافت اسکار (Scar tissue) روی قرنیه را می‌پوشاند و در نهایت تبدیل نابینایی می‌شود.

اکنون بر پایه گزارش نیچر، محققان دانشگاه اوساکا ژاپن نتایج امیدوارکننده‌ای برای درمان این اختلال به‌دست آوردند. یقیناً برای درمان قطعی، محققان نیاز دارند که یافته‌های خود را روی افراد بیشتری آزمایش کنند.

فرایند درمان و پیوند سلول‌های بنیادی چشم در اختلال LSCD

به‌طورکلی درمان قطعی برای LSCD وجود ندارد. طبق معمولً باید از چشم سالم و دوم‌ افراد مبتلا به این بیماری سلول‌های بنیادی را استخراج‌ کرد و به چشم دیگر پیوند زد، که یقیناً امکان پذیر نتیجه جراحی پیروزی‌آمیز نباشد. اگر هر دو چشم فرد به این اختلال مبتلا باشد، پیوند قرنیه از اهداکنندگان فوت‌شده نیز یک گزینه نسبتاً خوب محسوب می‌شود. بااین‌حال، سیستم ایمنی فرد گیرنده امکان پذیر سلول‌های تازه را از بین ببرد.

اکنون «کوهجی نیشیدا» (Kohji Nishida)، چشم‌پزشک دانشگاه اوساکا ژاپن و همکارانش پیوند قرنیه را با منفعت گیری از یک منبع جانشین دیگر به‌نام «سلول‌های بنیادی پرتوان القایی» (iPS) انجام دادند. آنها از یک اهداکننده سالم، سلول‌های خونی گرفتند و این سلول‌ها را مجدداً به حالت جنینی خود مهندسی کردند، سپس سلول‌ها را به ورقه‌ای نازک و شفاف از سلول‌های اپیتلیال قرنیه (Corneal epithelial cells) به شکل یک سنگفرش تبدیل کردند.

محققان این سلول‌های تازه را روی دو زن و دو مرد ۳۹ تا ۷۲ ساله که هر دو چشم‌شان دچار LSCD می بود، آزمایش کردند. با این عمل جراحی محققان لایه‌ای از بافت اسکار را که قرنیه را پوشانده می بود خراشیدند، سپس ورقه‌های اپیتلیال را بخیه زدند و یک لنز محافظ نرم نیز روی آن قرار دادند.

دو سال بعد از دریافت پیوند، هیچ یک از افراد عوارض جانبی شدیدی را توانایی نکردند. این چنین پیوندها هیچ توموری تشکیل نکردند (طبق معمولً رشد سلول‌های iPS علتایجاد تومور می‌شود) و سیستم ایمنی گیرنده‌ها نیز به سلول‌های پیوندی دعوا نکرد؛ حتی دو نفر از بیماران داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی نیز دریافت نکردند.

بعد از پیوند، هر چهار فرد گیرنده ناظر بهبودی در بینایی خود بودند؛ بااین‌حال یک نفر که بینایی زیاد ضعیفی داشت، بهبودی‌اش چندان دوام نیاورد.

یافته‌های پژوهش حاضر در مجله The Lancet انتشار شده است.