همانند تعداد بسیاری از حیوانات، فنچ راه‌راه یا سهره گورخری یک دوره محدود برای یادگیری دارد. این پرنده فقط می‌تواند در ۹۰ روز اول زندگی خود آواز یاد بگیرد. اما دانشمندان مؤسسه ماکس پلانک آلمان توانستند در یک دستاورد خیره‌کننده مغز سهره‌های بالغ را طوری دستکاری کنند که مجدد به یادگیری آواز بپردازند.

هر چه از عمر ما می‌گذرد، توانمندیمان برای یادگیری توانایی‌ها، همانند سخن بگویید‌کردن به یک زبان تازه یا نواختن یک ساز تازه، افت می‌یابد. عامل مهم زوال انعطاف‌پذیری مغز است. مغز با گذر سن به‌سختی می‌تواند خود را از نو سیم‌کشی کند یا با چالش‌های تازه سازگار شود.

اما اگر بتوانیم زمان را برای این زوال برگردانیم چه می‌شود؟ پژوهشگران مؤسسه ماکس پلانک دورنمایی وسوسه‌انگیز از این گمان را به ما نشان داده‌اند.

این پژوهشگران روی سهره گورخری متمرکز شدند؛ پرنده‌ای آوازخوان که به‌خاطر آوازهای استادانه خود مشهور است. اما این پرنده تنها می‌تواند در ۹۰ روز آغازین زندگی خود آواز بیاموزد. بعد از آن، انعطاف مغزش کمتر می‌شود و عصب‌های بازدارنده مانع از ادامه یادگیری خواهد شد.

پژوهشگران می‌خواستند بدانند که آیا می‌توانند این سد عصبی را بردارند و توانایی یادگیری پرنده را بازیابی کنند یا نه.

آن‌ها با منفعت گیری از تکنیک‌های گسترش یافتهای نظیر اپتوژنتیک (تکنیکی برای کنترل کارکرد عصب‌ها با منفعت گیری از پرتو نور) به‌طور دقیق این عصب‌های بازدارنده را در سهره‌های گورخری بالغ خاموش کردند.

نتایج شگفت‌انگیز می بود. پرنده‌ها، که به آوازهای از پیش آموخته‌شده محدود بودند، اغاز به اضافه کردن عناصر تازه به آوازهایشان کردند. دانشمندان سپس دیدند که مجموعه آوازهای پرنده‌های بالغ گسترش یافت، درحالی‌که پیش‌تر این چنین امری غیرممکن برداشت می‌شد.

دلالت‌های این دستاورد برای انسان‌ها

این دستاورد به قلمرو آواز سهره گورخری محدود نیست. کار این دانشمندان نشان از این دارد که ظرفیت مغز برای یادگیری به گمان زیادً زیاد منعطف‌تر از چیزی است که قبلاً فکر می‌کردیم.

پنجره‌های یادگیری شبیهی در انسان‌ها وجود دارند که توانمندیهای گسترده‌ای، از یادگیری زبان تا گسترش اجتماعی، را در بر می‌گیرند. اگر دانشمندان بتوانند مکانیسم‌هایی را بیابند که این پنجره‌ها را کنترل می‌کنند، و آن‌ها را دستکاری کنند، راه‌هایی تازه برای درمان بیماری‌های زوال عصبی و صدمه‌هایی که یادگیری را مختل می‌کنند، گشوده خواهند شد.

دانشمندان نتایج مطالعه خود را در ژورنال Nature Communications انتشار کرده‌اند.