رایانش ابری تحولی عظیم در نحوه انجام کسب‌وکارها و فعالیت‌های فردی به وجود اورده است. این فناوری با اراعه منبع های محاسباتی همانند سرورها، ذخیره‌سازی، پایگاه‌های داده، شبکه، نرم‌افزار، تحلیل داده و هوش مصنوعی از طریق اینترنت، به کاربران امکان می‌دهد بدون نیاز به اندوخته‌گذاری‌های سنگین در زیرساخت‌های فیزیکی، به این منبع های دسترسی داشته باشند. به همین علت رایانش ابری یکی از زیرساخت‌های حیاتی اقتصاد دیجیتال شناخته می‌شود. اما در ایران نوشته سرویس‌های ابری در سال‌های تازه به طرزعجیبی به نوشته محدودسازی اینترنت پیوند خورده و آروان‌کلاد به گفتن یکی از با اهمیت ترین بازیگران این صنعت نیز دچار چالش‌های زیاد داخلی و خارجی بوده است. در او گفت‌وگوی اختصاصی با «پویا پیرحسینلو»، ناخدا (مدیرعامل) شرکت «آروان‌کلاد»، به بازدید اهمیت رایانش ابری، چالش‌ها و زمان‌های حاضر در این حوزه و چشم‌انداز آینده این شرکت پرداخته‌ایم. علاوه‌براین، پیرحسینلو درمورد تأثیر تحریم‌های بین‌المللی بر فعالیت‌های آروان‌کلاد و پیگیری‌های حقوقی تبدیل خروج این شرکت از تحریم‌های اتحادیه اروپا توضیح می‌دهد.

برای اغاز او گفت و گو بگویید اصلاً چرا در ایران به رایانش ابری و خدمات شرکتی همانند آروان‌کلاد نیاز داریم؟

از بین فناوری‌های نوین اقتصاد دیجیتال، مواردی همانند اینترنت اشیا، هوش مصنوعی یا رمزارزها و موضوعات همانند به آن برای کاربران شناخته شده‌تر می باشند. حوزه‌های تخصصی‌تر هم همانند کلان‌داده‌ها و موضوعات مربوط به پلتفرم‌های داده نیز در اقتصاد دیجیتال اهمیت دارند که همه این فناوری‌ها نیاز به زیرساخت‌های ابری دارند و بدون زیرساخت‌های ابری نمی توانند رشد کنند.

از قبل نیز همه سرویس‌هایی که بخواهند به تعداد کاربران در مقیاس بالا سرویس بدهند و امن و ارزان و پایدار باشند، نیاز به زیرساخت‌های منعطف داشته‌اند. مجموع همه اینها علتمی‌شود بگوییم که زیرساخت‌های ابری پیشران‌ اقتصاد دیجیتال می باشند و اگر وجود نداشته باشند، کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال نمی توانند شکل بگیرند و زیرساخت امن و مطمئنی داشته باشند.

یعنی پایه تحول دیجیتال در همه‌ صنایع و سازمان‌ها به رایانش ابری وابسته است؟

دقیقاً. اگر وقتی می‌گفتیم راه‌آهن زیرساخت گسترش اقتصادی است، در دنیای دیجیتال آن زیرساخت، زیرساخت ابری است. به همین علت بزرگ‌ترین کمپانی‌های دنیا هم زمان بزرگ‌ترین اراعه‌دهندگان خدمات ابری دنیا هم می باشند. برای مثال می‌توان به AWS آمازون، گوگل کلاد و علی‌بابا کلاد اشاره کرد.

آیا اهمیت رایانش ابری در اندازه بازار آن نیز قابل مشاهده است؟ شدت رشد در بازارهای جهانی این اهمیت را بازتاب می‌دهد؟

بله. رایانش ابری در دنیا یکی از بیشترین نرخ‌های رشد را دارد و در سال‌های تازه رشدی نزدیک به ۳۴ درصد را توانایی کرده است. در زمان‌هایی که فناوری‌های خاصی همانند اینترنت اشیا یا هوش مصنوعی هم به ترند تبدیل خواهد شد، خود این نوشته جهت جهش رایانش ابری می‌شود؛ چون همه این فناوری‌ها به زیرساخت‌های پردازشی و ذخیره‌سازی برای رشد و اراعه سرویس بهتر نیاز دارند.

حجم بازار رایانش ابری در جهان چه مقدار است؟

رایانش‌ابری قسمت‌های مختلفی همانند «زیرساخت به گفتن سرویس» (IaaS)، «پلتفرم به گفتن سرویس» (PaaS) و «نرم‌افزار به گفتن سرویس» (SaaS) دارد که بازار هر کدام حجم و رشد متغیری دارد. اما د مجموع می‌توان او گفت که حجم بازار بیشتر از یک‌هزار میلیارد دلار است که SaaS و سپس Iaas سهم بیشتری دارند.

اندازه بازار رایانش ابری در ایران چه مقدار است؟

سهم زیاد کوچکی دارد. دور از انتظار می‌دانم سال قبل مجموع حجم بازار زیرساخت ابری (بیشتر از ۱۲۰۰ میلیارد تومان بوده باشد. در دیگر سرویس‌ها نیز آمار دقیقی در سرزمین در دست نیست.

شدت رشد این سرویس‌ها در ایران چطور است؟

مفهومی داریم به نام نرخ تبدیل (Adoption Rate) که مشخص می کند چه مقدار از سرویس‌های سنتی حاضرند از دیتاسنترهای سنتی و میزبانی سنتی دل بکنند و به زیرساخت‌های ابری مهاجرت کنند. به نظر می‌رسد که این نرخ درایران کمتر از ۱۵ درصد باشد؛ درحالی‌که  در دنیا نزدیک به ۷۵ تا ۸۰ درصد است.

آیا می‌توان او گفت این قضیه که سازمان‌ها حاضر نیستند داده‌ها را کنترل خود خارج کنند، یک قضیه فرهنگی است؟

بله؛ اما نوشته کاملاً روانی است و حقیقت ندارد. هنگامی اطلاعات به اینترنت متصل می‌شود این که به‌صورت فیزیکی در کجا قرار داشته باشد دیگر اهمیتی ندارد. هم چنان‌که دیدیم در نفوذهای دوسال تازه به سامانه‌هایی همانند قوه قضاییه، حج و زیارت یا سامانه‌های فرد دیگر که متأسفانه اطلاعات مردم انتشار شد، تقریباً همه‌ دیتاسنتر اختصاصی خودشان را داشتند. به این علت تفاوتی ندارد که اطلاعات را در دیتاسنتر سنتی نگه‌داری کنید یا ابری و این که دیتاسنتر مال خود شما باشد یا نه. از نظر دیگر، سرویس‌های ابری ساختار امنیتی قدرتمندتری دارند و به شما امکان خواهند داد از ساختاری مدرن‌تر منفعت گیری کنید که سامانه‌های امنیتی با آن سازگارترند. این ساختارها امکان مانیتورینگ بهتری هم به شما می‌دهد.

در رابطه جایگاه آروان‌کلاد سخن بگویید بکنیم. در سرویس‌های مختلفی که می‌دهید چه سهمی از بازار ایران را در دست دارید؟

در کل خانواده محصولی پردازش لبه که شامل CDN ،DNS و امنیت ابری (Cloud Security) می‌شود، نزدیک به ۵۹ درصد بازار ایران را در دست داریم. نزدیک به ۳۰ درصد بازار در اختیار کلادفلر است و دیگر رقیب ها نیز نزدیک به ۹ درصد سهم دارند. اما اگر این عدد را با دقت به نرخ تبدیل ۱۵ درصدی در نظر بگیرید، می‌بینید که کل سهم رایانش ابری زیاد کوچک است. در نظر داشته باشید که ۷۶ درصد از سازمان‌ها اصلاً از CDN منفعت گیری نمی‌کنند و بازار CDN ما فقط به آن ۲۴ درصدی که منفعت گیری می‌کنند محدود است.

به این ترتیب می‌خواهم بگویم که آروان‌کلاد به علت در اختیار داشتن بیشترین سهم بازار، پیشگامی در فناوری و محصول رقابتی، سرویس‌دهنده بزرگی است. درعین‌حال هنگامی درمورد کل اقتصاد دیجیتال یا حتی کل سرویس‌های میزبانی و دیتاسنتر سخن بگویید می‌کنیم، آروان‌کلاد شرکتی کوچک و شبه‌استارتاپ محسوب می‌شود.

با دقت به این که ۵۹ درصد از بازار ایران را در اختیار دارید و سهم خارجی‌ها هم عمده است. فعالیت در این بازار برای شرکت‌های دیگر چه توجیهی دارد؟

همان گونه که گفتم ما الان درمورد یک قسمت ۲۴ درصدی از کل بازار CDN سخن بگویید می‌کنیم. در قسمت زیرساخت یا سرور ابری که بازار بزرگ‌تری دارد نیز نفر اول هتزنر (Hetzner) با سهم ۱۳ درصدی و بعدی OVH با سهم ۹ درصدی است. در این قسمت آروان فقط ۴ درصد سهم بازار دارد. در کل فضای دیتاسنتری ایران نیز فضایی که آروان‌کلاد در اختیار دارد کمتر از یک درصد کل است. به این علت فضا برای فعالیت زیاد زیاد است.

با دقت به مباحثی که در قبل پیش آمد و تهمت هایی که به آروان‌کلاد داخل شد، در رابطه سرویس CDN و ربط آن با شدت اینترنت توضیح بدهید.

در این عرصه باید پافشاری کنم که ما فقط به کسب‌وکارها سرویس می‌دهیم. تا وب‌سایت و سامانه آنلاین‌شان سریع تر و امن‌تر می‌شود. ما اراعه دهنده اینترنت نیستیم؛ به این علت مستقیم  یا غیرمستقیم هیچ ارتباطی با محدودیت اینترنت نداریم.

در اقتصاد دیجیتال همه درمورد لزوم آزادسازی اینترنت هم‌صدا هستیم. در آروان‌کلاد هم نگاه‌مان این است که اینترنت آزاد ریشه اقتصاد دیجیتال است و اقتصاد دیجیتال بدون ریشه‌های قوی بارور نمی‌شود.

آروان‌کلاد سرویس‌های فرد دیگر هم همانند VOD یا پخش زنده (Live Streaming) اراعه می‌دهد. از حالت رشد و کاربری این سرویس‌ها رضایت دارید؟

ما نزدیک به ۵۴ محصول داریم که در واقع همه در قالب یک محصول کلی «زیرساخت یکپارچه ابری» تعریف خواهد شد. این محصول خود به ۷ خانواده محصولی تقسیم می‌شود که به شکل تخصصی سرویس خواهند داد.

یکی از این خانواده‌های محصول خدمات رسانه‌ای (Media Serices) است که محصولاتی همانند پخش‌زنده، پلتفرم‌ ویدئویی، AOD، پخش‌کننده تخصصی و همانند این را در برمی‌گیرد. تمرکز این خانواده محصولی روی پخش محتواهای ویدیویی برای تعداد بسیاری کاربر است که نیاز به CDN و موتور استریمینگ قوی دارد و ویدیوها باید در یک فضای ذخیره‌سازی مناسب نگهداری شود. این سومین خانواده محصولی پردرآمد ماست و محصول بالغی است که سال‌ها روی آن کار کرده‌ایم و تعداد بسیاری از بزرگان اکوسیستم دیجیتال از این محصولات منفعت گیری می‌کنند.

آروان‌کلاد از نظر مالی و سودآوری در چه وضعیتی است؟

گزارش مالی سال قبل که روی اینترنت هم در دسترس است مشخص می کند که نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد حدوداً سه‌برابری درآمد داشته‌ایم. این عدد از این منظر قابل‌دقت است که از نقطه‌ سربه‌سر عبور کردیم و به سوددهی رسیدیم. ولی برای آنکه رشد سریع‌تری داشته باشیم و با رقبای بین‌المللی رقابت کنیم و در حوزه تکنولوژی کارهای عمیق‌تر و با کیفیت‌تری انجام بدهیم، نیاز به جذب اندوخته داریم.

فناپ به گفتن اندوخته‌گذار مهم آروان‌کلاد به اندوخته‌گذاری روی شرکت ادامه می‌دهد؟

فناپ بیشتر از ۴۰ درصد سهام دارد و در طول این سالها همیشه حمایتکننده ‌آروان‌کلاد بوده است. قاعدتاً در مرحله های بعدی اندوخته‌گذاری، فناپ نیز اهداف گسترش‌ای خود را جستوجو خواهد کرد. هم اکنون در حال بازدید گزینه‌ها هستیم و فعلاً به جمع‌بندی برای تصمیم‌گیری نرسیده‌ایم.

در کل این که بازارمان را گسترش بدهیم نیاز به اندوخته گذاری به منظور گسترش فناوری و فراهم دیتاسنترها و منبع های داریم. از نظر دیگر از همان سال‌های اول فعالیت سودای جهانی شدن داشتیم و تلاش می‌کردیم که در بازار جهانی پیروزی‌هایی را به دست بیاوریم. اما اتفاق‌هایی که سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ افتاد کار ما را سخت کرد و عقب‌گرد داشتیم. اما سپس از این که در فروردین امسال از تحریم‌های اروپا خارج شدیم مجدد با جدیت و شدت بیشتری گسترش را اغاز کردیم تا در بازارهای جهانی سهم قابل قبولی داشته باشیم.

چه شد که توانستید تحریم‌های اتحادیه اروپا را بشکنید؟

در این نوشته زیاد نکات تلخ و شیرین وجود دارد و ما سختی‌های بسیاری کشیدیم. واقعاً دوست دارم وقتی درمورد آن به تفصیل سخن بگویید کنم. اما پرونده ما در اروپا حل شده ولی هم چنان پرونده در آمریکا در حال بازدید است. به همین علت سیاست کلی آروان‌کلاد این است که تا وقتی که همه تحریم‌ها رفع نشود، با جزییات درمورد این نوشته سخن بگویید نکنیم. اما به‌طورکلی می‌توانم بگویم که ما به دادگاه عمومی اروپا شکایت کردیم و در مرحله های پایانی دادرسی بودیم که با به نتیجه رسیدن بازدید اداری اروپا، جمع‌بندی این شد که آروان‌کلاد از تحریم‌ها خارج شود.

به نظر می‌رسد استدلال این بوده که عرصه‌های جهت تحریم آروان‌کلاد می‌شود رفع شده. احتمالا یکی هم نوشته خروج شما از کنسرسیوم ابرایران بوده؟

بله؛ یکی از دلایل پروژه ابرایران می بود و من می‌خواهم اصرار کنم که آروان هیچ‌گونه وجود مستقیم یا غیرمستقیم و هیچ انتفاعی در این پروژه ندارد و به‌طور کامل از آن خارج شده است. اما درعین‌حال باید بدانید که مقصد این پروژه هیچ چیزی جز گسترش زیرساخت‌های ابری برای پشتیبانی به کسب‌وکارهای کوچک به‌خصوص در مناطق و شهرستان‌های دورتر نبوده است. این پروژه در راستای گسترش اینترنت می بود نه علیه آن. به‌طور کلی کلادپروایدرها در دنیا غیر از این نمی توانند عمل کنند. یکی از مشکلات ما درآن دوره که این او گفت و گو‌ها داغ می بود این می بود که هر چه مقدار می‌خواستیم توضیح بدهیم، موفق نمی‌شدیم. به ما می‌انها گفتند شما فنی و پیچیده توضیح می‌دهید. ما می‌گفتیم زیرساخت ابری مستقیم یا غیرمستقیم هیچ ارتباطی به فراهم اینترنت و فیلترینگ یا هر نوع محودودیتی ندارد و نمی‌تواند داشته باشد. او گفت و گو ما این نبوده است که بپذیرید ما آدم خوبی هستیم. هر فرضی هم در رابطه ما داشته باشید، از نظر تکنیکی دخالت ما در محدودسازی اینترنت مقدور نیست. بلکه برعکس، کلاد یک نوع یک فعال‌کننده اینترنت (Internet Enabler) است و علتافزایش ضریب نفود اقتصاد دیجیتال در کسب‌وکارها و مردم می‌شود، نه این که محدودیت.

در آن دوره ناظر اصطکاک دیدگاه اضطراب و فنی بودیم. به نظر شما چرا این اتفاق افتاد؟

این قضیه آنقدر شگفت است که سخن بگویید کردن در رابطه آن را دشوار می‌کند. وکلای ما تا مدتی گیج بودند که چطور امکان پذیر این همه درمورد ما افترا حرف های شود. ما هر توضیحی می‌دادیم بهانه‌های فرد دیگر می‌آوردند. می‌انها گفتند اتحادیه اروپا شما را تحریم کرده و نادرست نمی‌کند. سپس که اتحادیه اروپا ما را از تحریم خارج کرد، انها گفتند لابی‌های جمهوری اسلامی ‌موفق شد. این استانداردهای دوگانه جهت می‌شود که نتوان سخن بگویید کرد. پایه‌های مطمعن در سرزمین ما زیاد سست شده است و من به مردم حق می‌دهم که سخن ما را باور نکنند و معترض و خشمگین باشند. از طرفی به خودمان حق نمی‌دهیم که چهره قربانی بگیریم. این اتفاق به هر حال افتاده و تا این مدت هم تبعات آن وجود دارد؛ به طوری که حتی در میهمانی‌های خانوادگی ساعت‌ها می‌نشینم و درمورد ساختار اینترنت، فیلترینگ و کارکرد اراعه‌دهندگان کلاد توضیح می‌دهم.

گفتید که سپس از از بین بردن تحریم اتحادیه اروپا تصمیم دارید سریع تر ورود به بازارجهای جهانی را پیگیری کنید. با وجود این که تا این مدت در آمریکا تحریم هستید، این کار چطور امکان پذیر؟

حقیقت این است که اروپا ۹ ماه سریعتر ما را تحریم کرد. به این علت شکایت ما سریعتر به نتیجه رسید. آمریکا در خرداد ۱۴۰۲ تحریم خود را انجام داد و پیگیری آن طبیعتاً تا مدتی دیگر به طول خواهد انجامید. آمریکا یک سری تحریم ثانویه دارد که از نظر حقوقی الزام‌آور نیست و برخی شرکت‌های خارج از آمریکا امکان پذیر تصمیم بگیرند که با شما کار نکنند. این محدودیت تشکیل می‌کند اما به این معنی نیست که مطلقاً نتوان فعالیتی انجام داد. ما نیز سپس از از بین بردن تحریم‌های اروپا دامنه فعالیت‌مان را در فضای بین المللی افزایش داده‌ایم.

چه مقدار امیدوارید که به زودی تحریم‌های آمریکا برداشته شود؟

زیاد امیدوارم ولی واقعاً چیزی نیست که تحت کنترل ما باشد. پیشرفت خوب بوده و امکان پذیر تا یک سال دیگر طول بکشد. ضمن این که ما برخلاف دیگر شرکت‌ها در کشورهای دیگر از پشتیبانی‌های دیپلماتیک هم در این عرصه برخوردار نیستیم.