ماجرای بازیگری که ۲ بار نقش امام خمینی(ره) را بازی کرد_تاشکن
به گزارش تاشکن
به گزارش خبرنگار فرهنگی ، امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی است و زندگی پرفراز و فرود ایشان قابلیتهای زیاد بسیاری برای به تصویرکشیدن دارد و با وجود آثاری در سینما و تلویزیون، اما تا این مدت آنطور که باید و احتمالا، دیده نشده است. در بین آثاری که درمورد امام خمینی (ره) ساخته شدهاند تنها فیلم “فرزند صبح” به شکل مستقیم به نوشته زندگی ایشان پرداخته است که این فیلم نیز با گذشت نزدیک به بیشتر از یک دهه از زمان ساخت آن تا بحال، به نمایش عمومی درنیامده است.
فرزند صبح، فیلمی سینمایی به کارگردانی و نویسندگی بهروز افخمی است. این فیلم به زندگی امام خمینی(ره) در دوران کودکی میپردازد و بخشی از آن نیز به دستگیری ایشان در ۱۵ خرداد اشاره دارد. در این فیلم که ساخت آن از مهرماه سال ۱۳۸۳ اغاز شده است، عبدالرضا اکبری نقش امام را در میانسالی ایفا میکند.
یقیناً این فیلم سپس از چندین بار اصطلاحاً بازتدوین تا این مدت به اکران عمومی نرسیده است. فیلمی که هفت سال طول کشید ساخته شود. علاوه بر عبدالرضا اکبری که نقش مهم فیلم را برعهده دارد، بازیگرانی چون هدیه تهرانی، محمدرضا شریفینیا، محمدعلی کشاورز، آتیلا پسیانی، الیکا عبدالرزاقی و فرهاد قائمیان ایفای نقش میکردند.
محمدرضا شریفینیا در این فیلم در نقش سید احمد خمینی و هدیه تهرانی نیز در نقش دایه امام وجود داشتند و عبدالرضا اکبری نیز نقش میانسالی امام(ره) را ایفا کرد.
روایت دلنشین عبدالرضا اکبری از بازی در نقش امام خمینی(ره)
عبدالرضا اکبری درمورد ایفای نقش امام خمینی(ره) به خبرنگار تسنیم او گفت: وقتی که این نقش به من نظر شد، بهتزده بودم. نمیدانستم چطور انتخاب شدم، شباهتهایی وجود دارد یا خیر. نقش حضرت امام(ره) سختی خاص خودش را داشت، ایشان شخصیتی شناختهشده است که زیاد تر افراد ویژگی رفتاری ایشان را میشناسند و این بازی در این چنین نقشی را برای من سخت و دشوار میکرد.
بازیگری که ۲ بار نقش امام خمینی(ره) را بازی کرد
عبدالرضا اکبری که در جریان او گفتوگوی خود چندین دفعه به این مسئله اشاره کرد «ای کاش روزی «فرزند صبح» را همه مردم روی پرده ببینند تا خستگی به تنمان نماند.» او سپس به فیلم فرد دیگر اشاره کرد یک بار دیگر نقش امام خمینی(ره) را در آن تاثییر نمایشی ایفا کرد.
روایت خبرنگارانی که خدمت امام (ره) رسیدند.تلهفیلم “یازده دقیقه و سی ثانیه” روایت گروهی از خبرنگاران تلویزیونی است که برای ضبط مطلب حضرت امام (ره) در خصوص اغاز جنگ تحمیلی در شهریور سال ۱۳۵۹ راهی جماران خواهد شد.
عبدالرضا اکبری در این تلهفیلم بار دیگر در نقش امام خمینی (ره) ایفای نقش کرده است. در واقع اکبری با وجود در این تلهفیلم تنها بازیگری است که موفق شده تا بحال دوبار در نقش امام خمینی (ره) به ایفای نقش بپردازد و نزدیکترین گریم را به چهره واقعی ایشان داشته باشد.
علاوه بر اکبری، سید ابراهیم بحرالعلومی، یاشار افخمی، رضا صدیق، فرید لطفآور و محمد پیغمبرزاد به ایفای نقش پرداختهاند. ” یازده دقیقه و سی ثانیه ” به کارگردانی بهروز افخمی از محصولات سیمافیلم در سال ۱۳۸۷ است که در قسمت مسابقه ویدئویی بیست و هفتمین جشنواره بینالمللی فیلم فجر وجود داشت و توانست دقت منتقدان را به خود جلب کند.
جستوجو باورپذیری بودم نه پیروی!
او که دو بار نقش امام خمینی(ره) را ایفا کرده؛ پافشاری کرد: لذت بازیگری به این است که ما در عمرمان این سعادت را اشکار میکنیم این چنین نقشهای بزرگ و ماندگاری را به منصه اجرا برسانیم. هرچه این نقشها شخصیت مؤثرتر و ماندگارتری داشته باشند جزو امتیازات بازیگری محسوب میشود. به منِ بازیگر این زمان داده میشود تحقیق و پژوهش داشته باشم و با شخصیتهای مختلفی درمورد این نقش سخن بگویید کنم. کار ما فارغ از پیروی، تحلیل، تفسیر و تکنیک دارد تا بتواند آن باورپذیری را تشکیل کند.
او گفت: نقشهایی که از شخصیت حضرت امام(ره) به من نظر شد هم سختی و هم راحتی خودش را دارد. چون از اغاز انقلاب من با امام(ره) بزرگ شدم. هرچند که از نزدیک نتوانستم ایشان را ببینم اما گفتار و حرکت ایشان را در جریان اخبار و رسانهها جستوجو میکردم. سپس که به فیلم “فرزند صبح” دعوت شدم فرصتی فراهم شد تا کتابهای ایشان را در اختیارم بگذارند. از همه مهمتر با اقوام، بستگان و نزدیکان از جمله سیدحسن خمینی زیاد به من پشتیبانی کردند.
بستگان امام(ره) میانها گفتند این کیست؟
بازیگر سینما و تلویزیون درمورد تستِ جمشید هاشمپور برای ایفای نقش امام خمینی(ره) در “فرزند صبح” بهروز افخمی، او گفت: «من یادم هست چند جلسه ۵ ساعته گریم داشتم که سعید ملکان این کار را کرد اما رضایت بهروز افخمی را جلب نکرد. یقیناً شنیدم که جمشید هاشمپور هم تست داده می بود اما این طور که میانها گفتند چهرهاش از بعد نقش بیرون میزد. یعنی هرکس میدید فهمید میشد این جمشید هاشمپور است.
اما سپس از چند جلسه ۵ ساعته هنگامی عکسهای بنده را بازبینی میکردند، بستگان امام(ره) میپرسیدند این کیست؟ این عکس العمل خوبی می بود؛ چرا که هنرپیشه در نقشهای تاریخی نباید دیده بشود. این دقت و دقتنظر علتشد تا مردم هنگامی بر پرده نقرهای، “فرزند صبح” را دیدند شخصیت امام(ره) برایشان ملموس می بود. این حقیقت بازیگری است که ما باید آنقدر خودمان را به نقش برسانیم که بتوانیم از بعد آن بربیاییم.»
بازیگری که سپس از ۲۵ بار گریم، امام خمینی(ره) شد
از نظر دیگر در تلویزیون آثار مختلفی مقاطع گوناگون زندگی امام خمینی (ره) را دستمایه خود قرار دادهاند که محمدرضا ورزی در سریال “معمای شاه” با سختی زیاد توانست نقش امام خمینی(ره) را با بازی شکرخدا گودرزی به نمایش درآورد. شخصیتی که به تعبیر این کارگردان، سپس از ۲۵ بار گریم، قطعی شد. هرچند برخی از مدیران زمان حرف های بودند نمایش چهره امام(ره) منتفی شود. “معمای شاه” یکی از سریالهای پرکاراکتر تاریخی می بود که داستان زندگی محمدرضا پهلوی را از زمان برگشت وی از مصر، بعد از ازدواج با فوزیه تا زمان مرگ به عکس کشید.
در ساخت این مجموعه ۸۰ بازیگر مهم، ۵۴۰ بازیگر فرعی و بیشتر از ۵۶۰ نفر از عوامل سینما و تلویزیون ایران وجود دارند. مجموعه “معمای شاه” در خصوص جریانات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در دوره پادشاهی محمدرضا پهلوی است. در قسمتهایی از این سریال به وجود امام خمینی (ره) در جریانات سیاسی ایران در زمان پهلوی نیز پرداخته شده است و میتوان با قسمتهایی از زندگی امام (ره) در این سریال آشنا شد. نقش امام خمینی (ره) را در این سریال شکرخدا گودرزی ایفا کرده است.
اینجا جای هیچ خطایی وجود ندارد
گودرزی بازیگر نقش امام خمینی(ره) در سریال «معمای شاه» به خبرنگار تسنیم او گفت: “در رابطه این این چنین شخصیتهایی که مردم او را میشناسند و صفر تا صد زندگی او را میدانند، بازیگر نمیتواند خلق شخصیت کند، چرا که عقبه بسیاری در ذهن مخاطب از این شخصیت وجود دارد و امکان اشتباه هم وجود ندارد. در حالیکه در دیگر نقشها شما میتوانید به گفتن بازیگر خلق شخصیت کنید به طوری که برای مخاطب هم باورپذیر باشد؛ اما در اینجا ما با شخصیتی مواجهیم که همه او را میشناسند و با حرکت، گفتار، منش، حرکت و همهچیز او آشنایی دارند؛ به این علت کار زیاد سختی است و جای هیچ خطایی وجود ندارد.”
ماجرای مونولوگِ بلند؛ گریههای واقعی طلبهها
این بازیگر سینما و تلویزیون، افزود: اولین سکانسی که در قم بیت امام(ره) فیلمبرداری کردیم، خرداد و تیر در آن گرمای سوزان می بود که با آن همه لباس و گریم نباید تعریق تشکیل میشد. این عدم تشکیل تعریق یک نوع تکنیک و مراقبه در بازیگری به حساب میآمد. هیچزمان یادم نمیرود آن روز ۳۰۰، ۴۰۰ طلبه را از حوزه آوردند سپس یک سخنرانی دو سه صفحه ای به من دادند که به علت تئاتری بودن، آن مونولوگ بلند را نگه داری کردم. چند دوربین در پشت صحنه قرار گرفته می بود و طلبهها نشسته بودند. آن سکانس درمورد قوت اسرائیل و سخنان آتشین حضرت امام(ره) در این باره می بود. چند بار جای من چک شد تا هنگامی من بیایم دیگر هیچچیزی جا به جا نشود. هنگامی من آمدم یک عدهای با دیدن چهرهام شوکه شدند. ما اغاز کردیم سخنرانی آرام آرام صدای گریههای واقعی طلبهها بلند شد. سپس از این سخنرانی سکوتی همهجا را فراگرفت و بدون کات، صحنه ادامه اشکار کرد و همه صلوات فرستادند.
محمدرضا ورزی و سختی خلقِ نقش امام خمینی(ره)
محمدرضا ورزی کارگردان سریال “معمای شاه” در جواب به این سوال که چه مشکلاتی داشت نمایش اولین عکس نمایشی از حضرت امام(ره)، خاطرنشان کرد: سریال “معمای شاه” مسیر سختی می بود که طی شد مخصوصاً جریان ورود به نمایش اولین چهره از حضرت امام خمینی(ره) که برخی از مدیران زمان در برههای اظهار کردند نمایش چهره امام(ره) منتفی شود. میترسیدند که کار خوب از آب درنیاید. اما مدیرانی هم بودند زیاد شجاعانه در همان مقطع پای کار ایستادند تا “معمای شاه” ساخته شود. تست گریم را اغاز کردیم و چراغ خاموش جلو رفتیم. میخواستیم این ذوق و انگیزهمان را مطبوعاتی کنیم ولی به علت وجود هجمههایی، دست نگه داشتیم.
سریال «روحالله» برداشتهایی از زندگی امام(ره)
در این مسیر کارهای فرد دیگر همچون “روحالله” به کارگردانی سیامک صرافت و بازی بازیگرانی همچون والا شهیری، شایان جلالی، مهدی فقیه، رحمان باقریان، حمیدرضا میلاد، مریم فخر، مهرداد سلیمی، نرگس نافذ، صفرعلی کوهی، مهدی نقدزاده، محمد خدمات، اشکان شریفنژاد، محمدرضا مربی دوست، محمد رشیدی و عزیزالله بیات ساخته شد. این سریال چند قصه انتخابی و اقتباسی بر پایه برداشتهایی از زندگی امام (ره) و رابطه ایشان با همسایگان و افرادی که به دیدارش میرفتند را شامل میشود.
محمد آزادی در «صنوبر» نقش امام خمینی(ره) را توانایی کرد
تله فیلم “صنوبر” را مجتبی راعی ساخت که بعدها با نام “سال سخت در خمین” در جشنواره فیلم فجر سال ۱۳۸۱ نمایش داده و سپس با همین نام در قالب سریالی ۶ قسمتی از تلویزیون پخش شد. چندی سپس سریالی به نام “سالهای حادثه” در گروه کودک و نوجوان شبکه پنج سیما در ۱۰ تکه ۴۵ دقیقهای و در سه فصل تشکیل شد مسئله دلنشین این است که این نقش ابتدا به ولیالله مؤمنی، بازیگر نقش پدر امام در سریال “آفتاب و زمین” نظر و حتی این بازیگر تست گریم هم شد، اما انتشار کردن تصاویر تست گریم، عکس العملهایی منفی را پدید آورد و به همین علت بازیگری به نام محمد آزادی جانشین وی شد.
راعی کارگردان در این تاثییر به دوره نوجوانی امام خمینی(ره) و زندگی این شخصیت در فاصله ۱۳ تا ۱۶ سالگی وی میپردازد. مقطعی که با اغاز جنگ جهانی اول در ایران همزمان است و با وجود اظهار بیطرفی ایران، کشورمان از سوی بیگانگان مورد هجوم واقع میشود و روسها از شمال سرزمین تا قزوین پیشروی میکنند و انگلستان نیز فعالیتهای خود را هم چنان ادامه میدهد. در این چنین شرایطی که سرزمین در اشغال بیگانگان است، در هر گوشه از سرزمین ایران هر فردی که ۱۰۰ سوار دارد، خود را شاه مینامد و در محدوده جغرافیایی مشخصی حکومت راه اندازی میدهد.
احمد بخشیزاده، جعفر دهقان، جهانگیر الماسی، حسین محجوب، مهوش صبرکن، محمود جعفری، پریوش نظریه، زهرا سعیدی، علی یعقوبزاده و محمود پاکنیت برخی از بازیگران آن می باشند. فیلم صنوبر هیچ گاه امکان نمایش در سینماها را اشکار نکرد و فقطً پخش تلویزیونی آن توانست مخاطبان را با این تاثییر آشنا کند.
آفتاب و زمین به روایت جواد شمقدری
تشکیل سریال “آفتاب و زمین” در اواخر دهه ۱۳۷۰ در تلویزیون اغاز و در اغاز دهه ۱۳۸۰ پخش این سریال از شبکه دو سیما اغاز شد. این سریال بر پایه فیلمنامهای از جلیل عرفانمنش و به تهیهکنندگی علیرضا سجادپور ساخته شد. شمقدری پیش از ساخت این سریال اثری مستند با گفتن “روایت انقلاب” را نیز با نوشته زندگی امام خمینی (ره) ساخته می بود.
این سریال روایت زندگی امام خمینی (ره) را از دوران زندگی پدر بزرگوار امام(ره) اغاز میکند و با نمایش مبارزات پدر امام با خوانین منطقه، به مقطع تولد امام خمینی (ره) میرسد. حسین انصاری، مرحوم رضا سعیدی، بهمن دان، لعیا باستانی، ثریا سلطانی، ماشاءالله شاهمرادیزاده، برات الله شیبانی، غلامرضا عارفنژاد، مرحوم فرهاد خانمحمدی، مجید عبدالعظیمی و… دیگر بازیگران این سریال بودند.
قرار می بود در این سریال ابتدا مقطع تولد امام خمینی(ره) ساخته و در قدمهای بعدی مقاطع دیگر زندگی ایشان به عکس کشیده شود، اما ادامه سریال هیچگاه ساخته نشد و فقطً تا دوران ۶ ماهگی امام(ره) را مورد دقت قرار داد. مسئله دلنشین دقت این که مقطع مورد اشاره سریال، با دوران قاجاریه و حکومت ناصرالدین شاه همزمان است و به علت تسلط بر مناطق گوناگون ایران، برخوردهای بسیاری بین آنها و مردم شکل میگیرد.
سریال سالهای حادثه و ربط امام(ره) با کودکان
سریالی در ۱۰ تکه ۴۵ دقیقهای به کارگردانی سعید چاری ساخته شده. «سالهای حادثه» به دهه اول انقلاب و حوادث حوالی آن میپردازد درست وقتی که اغاز انقلاب بمب گذاریهایی توسط منافقین کارگذاشته میشد. این سریال به روش کامل درمورد ربط امام با کودکان ساخته شده است. این سریال در ۳ فصل به نگارش درآمده. فصل اول حوادث سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ و فصل دوم به سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۸ اشاره دارد و فصل سوم سال ۱۳۹۱ تا زمان حال را به عکس کشیده است. احمد علی شخصیت مهم سریال است که پدرش در درگیریهای اغاز انقلاب ناپدید شده. احمد علی علاقه تعداد بسیاری دراد تا امام را از نزدیک ببیند.
سریالی که شبکه دو در سکوت خبری ساخت، اغاز کرد و در ادامه گفت و با توقف تاثییر، اخباری از سریال به بیرون درز کرد؛ «روح الله» به کارگردانی راما قویدل است که در آن بازیگرانی، چون انوشیروان ارجمند، افشین نخعی، حمیدرضا هدایتی، محمد کاسبی، محمد بزرگمهر و رحمان باقریان به ایفای نقش پرداختهاند. این سریال به تهیهکنندگی محمدرضا شفیعی شامل ۱۳ اپیزود انتخابی و اقتباسی بر پایه روابط امام(ره) با همسایگان و افرادی است که از اقصی نقاط ایران موفق به دیدار با او شدهاند.
در آخر باید اشاره کرد که زیاد تر این آثار با استقبال مخاطبان روبه رو نشدند و برای تبیین ابعاد شخصیتی امام راحل نیازمند آنیم تا با تشکیل آثار فاخر نه تنها مخاطبان ایرانی بلکه جهانیان را برای شناخت ابعاد گوناگون خمینی کبیر ترغیب کنیم.
دسته بندی مطالب