به گزارش خبرنگار فرهنگی ، دوبله کار زیاد سخت، دشوار و کم‌درآمدی است، حتی دیده هم نمی‌شوند و صدایشان را می‌شنویم. اگر گفتگویی یا تصویری از آن‌ها درج نشود احتمالا سال‌ها مخاطب نداند چه‌فردی برای مثالً به‌جای فلان بازیگر سخن بگویید می‌کرد یا چه مقدار این صدا زیباست و صاحب این صدا کیست.

عمدتاً گله های‌شان به مشکلات اقتصادی و درآمدی و همتی که باید مدیران و دست‌اندرکاران به خرج بدهند تا فیلم‌های خوب برای دوبله شدن انتخاب شوند. یا به نوشته آموزش درست و اصولی در دوبلاژ اشاره می‌کنند یا درمورد افراد سفارشی سخن بگویید می‌کنند که داخل دوبله خواهد شد.

یا بعضاً بزرگان دوبله این باور را دارند که صداهای ماندگاری از بین ما رفتند که احتمالا یکی از با اهمیت ترین آنها در سال ۱۴۰۲ ناصر طهماسب می بود و نمی‌توان جای آنها را پُر کرد و به عبارتی آن نسل طلایی دوبله را مجدد تکرار کرد.

با فرشید شکیبا که چند صباحی است مسئولیت دوبلاژ صداوسیما را برعهده گرفته، لحظاتی به او مباحثه نشستیم و او درمورد مشکل بودجه‌ای، او گفت و گو ورود به دوبله و هوش مصنوعی سخن بگویید‌هایی کرده که خواندنی‌اند.

مشروح این او مباحثه به قرار زیر است:

ما در دوبله به جستوجو صداهای خاص هستیم نه تکراری!

* طراحی روشنامه استعدادیابی، به‌کارگیری اصول حرفه‌ای در همکاری با پیشکسوت‌ها و توانمندسازی مدیران دوبلاژ به کجا رسید؟

ما سال قبل تعداد بسیاری از افراد را دعوت کردیم و تست‌هایی را انجام دادیم. در این مسیر از مدیران دوبله با توانایی‌مان منفعت گیری کردیم که افرادی انتخاب شوند ورودشان به دوبله علتایجاد نشاط، شادابی و تزریق نیروهای جوان و با توانایی باشد. گروه‌هایی از شهرستان‌ها در دوبله فعالیت می‌کنند یا برای سایت و پلتفرم دوبله انجام خواهند داد در این فضا و بستر فراهم شده بتوانند علتارتقای دوبله شوند و از آنها در تلویزیون منفعت گیری شود.

چون ما در دوبله نیازمند افرادی هستیم که بایستی پشتیبانی کنند پایِ صداها و افراد خاص به دوبله باز شود. چون نه این که به آدم‌ها و صداهای تکراری نیاز نداریم بلکه بایستی پشتیبانی کنند اتفاقات خاص و متفاوت در دوبله بیفتد. تلویزیون همیشه در قسمت دوبله از جایگاه خاصی در دنیا منفعت‌مند بوده و هست. باید از این سابقه‌ای که برای دوبله این سرزمین وجود دارد مراقبت شود.

ما چندین جلسه تست را برای افراد داشتیم؛ چون تست‌ها چند مرحله‌ای است و در وهله اول جنس صدا را بازدید می‌کنیم که این جنس به کار دوبله در تلویزیون می‌آید یا خیر و سپس به سراغ اتفاقات بعدی می‌رویم. افرادی بودند ثبت نام کردند تست گرفتیم و ان‌شاءالله منتظریم در سال تازه تست‌های جدیدی را برگزار کنیم.

اما در رابطه به‌کارگیری اصول حرفه‌ای در همکاری با پیشکسوت‌ها باید به این مسئله اشاره کنم که چندی پیش نشست‌هایی را با حوزه مرکز مطرح و برنامه و بودجه سازمان صداوسیما برای بازدید مشکلات و صدمه‌هایی که در حوزه دوبله وجود دارد برگزار کردیم. در این جلسات کارشناسی خود مدیریت مطرح و برنامه آقای دکتر مظفری وجود داشتند درمورد این موضوعات سخن بگویید و تصمیم‌گیری‌هایی شد.

به نظرمن تصمیمات جدّی، کاربردی و خوبی می بود. ما در این جلسه‌ از ۲۰ دوبلور بزرگ تقدیر کردیم؛ افرادی همچون محمود قنبری، زهره شکوفنده، خسرو خسروشاهی، منوچهر والی‌زاده، مینو غزنوی، نصرالله مدقالچی، ناهید امیریان، سعید مظفری، اکبر منانی، ناصر ممدوح، داود نماینده، مهوش افشاری، محمدعلی دیباج، حجواد پزشکیان، تورج نصر، عباس نباتی، ژرژ پطرسی، مرحوم پرویز ربیعی و مهرزادیان. خانم برزویی.

در سازمان صداوسیما اداره کلی به نام سنجش، ارزشیابی و رتبه‌بندی عوامل تشکیل وجود دارد که هرکدام از این عزیزان دوبله بر پایه تجارب و سوابقی دارند رتبه‌بندی شوند. ملزوم است هر سال از بزرگان دوبله سرزمین تقدیر شود و افرادی می باشند که سال‌ها برای دوبله تلاش کرده‌اند باید به آنها دقت شود. اساساً من معتقدم نه تنها تلویزیون بایستی همه دستگاه‌های فرهنگی سرزمین به دوبله دقت کنند.

 دوبله هنری است که علاوه بر تلویزیون در قسمت‌های دیگر مورد منفعت گیری قرار می‌گیرد. هنرمندان و علاقه‌مندان تعداد بسیاری داریم که دوست دارند برای دوبله کار کنند و تنها به تهران برنمی‌گردد. دلنشین است بدانید که ما در سال ۱۴۰۲ بخشی از کارهای مربوط به حوزه انیمیشن و مستند را به بچه‌های استان‌ها سپردیم. توانایی خوبی می بود و ملزوم است این حتماً اتفاق بیفتد.

به شدت با هوش مصنوعی در دوبله مخالفم

* مسئله‌ای چندی پیش درمورد بازسازی صدای گویندگان و خوانندگان با منفعت گیری از هوش مصنوعی نقل شد که به طور مثال پیشکسوتی همچون ناصر ممدوح خبرداد هوش مصنوعی سراغم بیاید شکایت می‌کنم یا خانواده مرحوم ناصر طهماسب هم درمورد این که هوش مصنوعی صدای این هنرمند خاطرانگیز را بازسازی کند از این چنین مضامینی منفعت گیری کردند. نظر شما در این باره چیست؟

من خودم به شدت با هوش مصنوعی و در واقع بازسازی صداها مخالفم. یکی از دلایل آن این است که هنگامی گوینده متنی را می‌خواند آن متن با حس است، یعنی هوش مصنوعی که حس ندارد. بازیگری که با همه وجودش یک نقش را بازی کرده و قرار است هوش مصنوعی آن را بازسایی صدایی کند. برای دوبله یک دوبلور زمان می‌گذارد با همه حس و از اعماق وجودش آن نقش را بازی می‌کند.

ما زیاد از فیلم‌ها و سریال‌هایی خصوصاً کره‌ای داشتیم همچون «جومونگ» یا «یانگوم» که ماندگار شدند و مخاطب با آنها همذات‌پنداری کرد. به علت آن توان دوبلوری است همه وجود و احساسش را برای اجرای این نقش می‌گذارد. به همین خاطر است که باور دارم به تنهایی نمی‌توان صرف داشتنِ یک صدا بگوییم این صدا می‌تواند جای این نقش را بگیرد. خودمان از افرادی تست می‌گیریم برسی جنس صدا فقط یک مرحله است و مرحله های فرد دیگر دارد. وقتی دوبله ماندگار می‌شود که با حس و اثربخش اتفاق بیفتد.

چرا باید صدای افرادی که در قید حیات نیستند بازسازی شود؟

یکی از دلایل دیگر بازسازی صدای افرادی است که در قید حیات نیستند؛ این کار درستی نیست. چرا باید اتفاق بیفتد؟ چه فردی اجازه می‌دهد؟ خانواده این عزیزان که ربط گرفتیم کاملاً مخالفند. ما نباید به این سمت برویم؛ برای این که حداقل با همین گفتن فرصتی را از جوانان با توانایی کشورمان می‌گیرند. زیاد از جوانان علاقه‌مند به این حوزه با بازسازی صدای دیگران هم چنان علتشویم رشد و گسترش محقق نشود.

آماری از فیلم‌های دوبله شده سال ۱۴۰۲

* سالی که گذشت چه اتفاقاتی در دوبله افتاد چه دستاوردهایی به دست آمد و به نظرتان چه خلأها و ضعف‌هایی وجود دارد که در سال ۱۴۰۳ به جستوجو تحقق آنها بروید؟

یک اتفاق جالبی که در این زمان حضورم در دوبلاژ، افتاد اولاً دوبلور تلویزیون فقط برای یک شبکه خاص کار نکرد. همه شبکه‌های تلویزیونی آمدند در حوزه دوبله کار کردند؛ برخی از شبکه‌ها همانند شبکه دو، شبکه تهران و شبکه سه، شبکه کودک، شبکه امید، شبکه تماشا این‌ها که در اصل باکس‌های سریالی داشتند در سال ۱۴۰۲ تقریباً تفاوت بسیاری داشت با سال‌های قبل یعنی شبکه تماشا به گفتن پخش‌کننده سریال‌های تازه و شبکه تهران یا شبکه چهار هر شب یک سریال تازه  و به روز پخش کرد.

دلنشین است فیلم‌های نوروزی‌ای که برای ۱۴۰۳ انتخاب شد اکثر آن‌ها از اسکار و فیلم‌های تشکیل ۲۰۲۴ است. اگر خاطرتان باشد یکی از نقدهایی که مردم به تلویزیون داشتند این می بود که سریال‌ها و فیلم‌های خارجی به روز نمی‌بینند. امسال در ایام نوروز فیلم‌هایی از ۱۹۰ سرزمین و ۵ قاره می‌بینیم. برای مثالً فیلم سینمایی سرقت برای شبکه یک یا زنبوردار و قاتلین‌ماه از کارهای دلنشین و جدیدی‌اند که مورد دقت قرار گرفتند.

ما الان یک چیزی نزدیک به ۱۰۲ گفتن سریال در ۱۶۹۰ تکه سریال در تلویزیون دوبله شد و این اتفاق بزرگی به حساب می‌آید. بیشتر از ۱۶۰ فیلم سینمایی که در اختیار شبکه‌ها قرار گرفت و این چنین مستندهایی که دوبله شد. ما امسال برای نوروز «سیاره زمین» برای شبکه چهار داشتیم با صدای نصرالله مدقالچی، اکبر منانی مستندهایی را برای شبکه مستند دوبله کردند و داود نماینده مستندهایی را برای شبکه تهران؛حتی در حوزه انیمیشن و کارهای کودکانه وجود اثربخشی داشتیم.

حتی برای انتخاب آثار که فراهم شبکه‌ها در این حوزه به شدت تلاش کردند، از تنوع فیلم و سریال، مستند و انیمیشن نسبت به سال‌های قبل برخوردار بودیم که فقط برای بزرگسالان فیلم اراعه نشود بلکه برای کودکان و نوجوانان آثاری باشد که منفعت‌مند شوند و این اتفاق خوبی می بود که به نظرمن در سال ۱۴۰۲ رقم خورد.

برای دوبلوری کودکان باید برنامه‌ریزی کنیم

اتفاق دیگر تلفیق وجود دوبلورهای جوان و بزرگترها می بود که در سال ۱۴۰۲ داشتیم و در نوع خودش یک تنوع صدایی را با خودش آورد. اما با همه این اوصاف هم چنان معتقدم که دوبله از چند جهت بایستی مورد حمایتقرار بگیرد. یک نگاه گسترش‌ای باید در حوزه دوبله به لحاظ زیرساخت‌های فنی و تکنولوژی‌های روز رقم بخورد که به کیفیت کار پشتیبانی کند.

دوم این که ما بتوانیم فضایی را تشکیل کنیم علاقه‌مندان به این هنر در همه سرزمین بتوانند همراه شوند و فعالیت کنند. حتی کودکانی که تمایل دارند در این فضا کار کنند. چند سالی است که بچه‌ها داخل عرصه دوبله شدند و کار می‌کنند ان‌شاءالله لازمه گسترش در این قسمت، برنامه‌ریزی و حمایتجدّی است.

امید داشته باشیم ان‌شاالله سال‌های آتی بتوانیم همیشه قدردان تلاش بچه‌هایی که در حوزه دوبله کار می‌کنند باشیم. یقیناً این مسئله را هم بدانید که دوبله فقط در دوبلورها خلاصه نمی‌شود از مترجم گرفته تا صدابردار و باند و میکس‌کار و بقیه… در واقع دوبله یک کار تیمی است و باید به همه قسمت‌های آن دقت شود.

بخشی از دستمزدهای دوبلورها اصلاح شده و بخشی به ۱۴۰۳ موکول شد

* چه تمهیداتی برای جلوگیری از وجود اصطلاحاً سفارشی برخی از تازه‌واردها درنظر گرفته‌اید که بعضاً این مسئله نقل می‌شود و برای دستمزدهای شگفت و غریب نازلِ بزرگان این عرصه و حتی جوانان مستعد دوبله چه مسیری را پیش رو قرار دادید؟

ما سفارشی نداشتیم. این چنین برای کلمه دستمزدها جلساتی داشتیم که به یک فرآیندی برسیم. این دستمزدها یک بخشی اصلاح شده و بخشی در سال آینده اصلاح خواهد شد.

انتهای مطلب/