ایلان ماسک به‌تازگی و مطابق وعده قبلی خود، عمل به انتشار کردن عمومی کد منبع هوش مصنوعی Grok کرد. اکنون کاربران می‌توانند از طریق گیت‌هاب به کد منبع مذکور دسترسی داشته باشند؛ اما آیا این دسترسی می‌تواند تفاوت خاصی را برای ایکس یا کاربران رقم بزند؟

هوش مصنوعی متن‌باز؛ از ایده تا عمل

مدتی از انتشار کردن Grok توسط شرکت xAI می‌گذرد؛ شرکتی که با رؤیای رقابت با سازنده ChatGPT پا به میدان گذاشته است و ماسک حساب اختصاصی‌ای روی آن باز کرده است. از مزیت‌های هوش مصنوعی ایکس در قیاس با دیگر پلتفرم‌های شبیه، دسترسی به حجم عظیمی از داده‌های این شبکه اجتماعی است که می‌توان از آنها برای آموزش‌دادن مدل زبانی منفعت گیری کرد. این چنین این چت‌بات دارای لحنی کنایه‌آمیز است که موردپسند برخی از کاربران قرار گرفته و می‌تواند افراد را مقداری از فضای خشک مکالمه دور کند.

یقیناً دسترسی به داده‌های ایکس و لحن متفاوت نمی‌تواند به‌تنهایی برتری Grok را ضمانت کند. این چنین باید این نوشته را در نظر داشت که OpenAI به‌گفتن رقیب مهم xAI به امکانات و منبع های بیشتری دسترسی دارد و سابقه فعالیت طویل‌تری هم در این حوزه دارد. اگرچه قیاس دقیق مدل‌های زبانی گوناگون چندان مقدور نیست؛ اما گمان می‌رود که کارکرد جاری هوش مصنوعی ایکس در سطح مدل‌های متوسط همانند GPT-3.5 باشد. به‌نظر می‌رسد که ماسک نیز با اشراف روی همین قضیه، تلاش داشته است با متن‌باز کردن آن، بتواند از قوت جامعه کاربری و گسترش‌دهندگان جدا گانه، نهایت منفعت را ببرد تا فاصله خود را با رقیب ها کمتر کند.

نباید فراموش کرد که معنی متن‌باز و آزاد در دنیای هوش مصنوعی مقداری متفاوت با دیگر نرم‌افزارها است. برای مثال Grok یک مدل زبانی عظیم است که تحت مجوز آپاچی ۲ انتشار شده است؛ درنتیجه امکان منفعت گیری تجاری از آن توسط دیگران وجود دارد. بااین‌حال برای آموزش دادن آن، نیاز به منبع های پردازشی عظیمی است که طبق معمولً تنها در اختیار شرکت‌های بزرگ قرار دارد و کاربران معمولی یا گسترش‌دهندگان جدا گانه، به این چنین امکاناتی دسترسی ندارند. این چنین فرایند آموزش هوش مصنوعی با دخالت مستقیمی از سوی افراد همراه نیست و مجموعه‌ای از پردازش‌های پیچیده را شامل می‌شود که درصورت متن‌باز شدن کد منبع هم امکان دسترسی یا نظارت بر آنها به‌سادگی وجود ندارد.

می‌توان نتیجه گرفت که نزدیک‌ترین مفهوم به متن‌باز در دنیای هوش مصنوعی، به‌نحوی است که دیگر کاربران بتوانند پردازش‌های صورت‌گرفته توسط مدل زبانی جهت آموزش را مشاهده کنند. این پردازش‌ها طبق معمولً بعد از واردکردن الگویی از سوی کاربر ادامه اشکار می‌کنند تا مدل زبانی به فهمیدن بهتری در عرصه خاص برسد. برای مثال مدل LLaMa-2 از این چنین مسیری پیروی می‌کند؛ اما حتی این مدل نیز محدودیت‌هایی دارد و داده‌های مهمی همانند دیتای مورد نیاز برای آموزش را در اختیار عموم قرار نمی‌دهد.

آیا منفعت گیری جدا گانه از Grok امکان پذیر؟

احتمالا فکر کنید با متن‌باز شدن Grok، کاربران یا حداقل متخصصین این حوزه می‌توانند عمل به دانلود، اجرا و دستکاری هوش مصنوعی متن‌باز ایکس کنند. اما باید دقت داشت که حجم بالای این مدل، یکی از با اهمیت ترین عوامل محدود‌کننده منفعت گیری از آن محسوب می‌شود؛ به‌طوری‌که برای اجرای آن حداقل به صدها گیگابایت حافظه رم پرسرعت و تعداد نسبتاً بسیاری چیپ‌های H100 انویدیا نیاز است.

اگرچه هوش مصنوعی ایکس در تعداد بسیاری از عرصه‌ها نسبت به رقبای خود برتری دارد؛ اما حجم بالای آن جهت می‌شود تا زیاد تر مهندسین هوش مصنوعی به سمت دیگر گزینه‌ها جذب شوند که کارکرد بهینه‌تر در قیاس با حجم را از خود اراعه خواهند داد. درنتیجه انتظار نمی‌رود هوش مصنوعی متن‌باز xAI در مختصر‌ زمان بتواند تحول چندانی را تشکیل کند و زیاد تر حقه‌ای رسانه‌ای از سوی ماسک به‌نظر می‌رسد که در ماه‌های تازه نسبت به کارکرد OpenAI و منفعت گیری تجاری این نهاد از محصولات خود، انتقاد داشته است.