آینده‌ی انسان‌ها درونمایه‌ای به شمار می‌آید که می‌تواند ذهن همگان را به خود سرگرم کند. این که شکل زندگی بشر چطور شده است. تکنولوژی چه مقدار پیشرفت دارد. سیاست‌ها، پیوندهای اجتماعی و حتی باورهای آیینی و مذهبی به چه شکلی در می‌آیند. اگر شما هم به این چنین محتوایی علاقه دارید، بعد فرانچایز تلماسه (Dune) می‌تواند مناسب شما باشد. فرانک هربرت در سال ۱۹۶۵ و با رمان «تلماسه» این فرانچایز را پایه‌گذاری کرد و سپس خود او با کتاب های بیش‌تر به گسترش دنیای تلماسه سرگرم شد.

این نویسنده‌ی آمریکایی در سال ۱۹۸۶ از دنیا رفت ولی این آخر تلماسه نبوده است. پسر او با نام برایان با پشتیبانی نویسنده‌ی داستان‌های علمی-تخیلی به اسم کوین جی. اندرسون از سال ۱۹۹۹ به گسترش و ادامه‌ی دنیایی مشغول شدند که فرانک اغاز کرده می بود و تا همین روز نیز به حیات خود ادامه می‌دهد.

در این نوشتار به شما پشتیبانی می کنیم تا مقداری با دنیای تلماسه آشنا شوید و اگر می‌خواهید کتاب های این فرانچایز را بخوانید، مسیر مناسب خود را اشکار کنید.

درونمایه‌ی کتاب های تلماسه

دنیای تلماسه روایتی‌ست که در آینده‌ی دور بشر جریان دارد. در این دنیا، دیگر کشورگشایی و قاره‌گشایی معنی خاصی ندارد، بلکه انسان‌ها به جستوجو به دست آوردن سیارات فرای زمین می باشند.

یکی از برجسته‌ترین و با اهمیت ترین سیاره‌ها آراکیس نام دارد. این سیاره‌ی خطرناک، خشک و زیاد کم‌آب که همچون یک کویر بی‌کران به چشم می‌آید از آن جهت اهمیت دارد که تنها خاستگاه ارزشمندترین ماده‌ی دنیا با نام اسپایس ملانژ است. هر فرد و خاندانی که کنترل آراکیس و استخراج ملانژ را در دست داشته باشد، طبیعتاً جایگاه اختصاصی‌ای در بین انسان‌ها خواهد داشت.

با وجود پیشرفت بالای ابزار و تکنولوژی‌های بشر و ابداع راه حلهای سفر فرای شتاب نور اما در دنیای تلماسه منفعت گیری از دستگاه‌های اندیشگر که همان کامپیوترها، رایانه‌ها و ربات‌ها می باشند کاملاً ممنوع‌ست و حتی می‌تواند تبدیل مجازات مرگ شود.

فرانک هربرت برای پدید آوردن دنیای تلماسه از ایده‌ها و مفهوم‌هایی منفعت برده است که در دنیای عرب، باورهای اسلامی و فرهنگ مردم خاور میانه رایج می باشند.

به طور کلی می‌توان رمان‌ها و کتاب های تلماسه را به ۵ دوره‌ی وقتی دسته‌بندی کرد که شامل موارد زیر می باشند:

• جهاد باتلرین
• ایمپریوم به رهبری کورینو
• خیزش آتریدیز
• فرمانروایی و سقوط امپراتور خدا
• برگشت از پراکندگی

هر کدام از این دوره‌های وقتی شامل چند رمان و کتاب می باشند. در ادامه به همین ترتیب شما را با کتاب های فرانچایز تلماسه آشنا می کنیم.

رویدادهای دنیای تلماسه بر پایه دوره‌های وقتی

جهاد باتلرین

جهاد باتلرین (The Butlerian Jihad) دوره‌ای از دنیای تلماسه به شمار می‌آید که سرانجامِ آن کنار گذاشتن همه‌ی گونه‌های ربات‌های دارای آگاهی، ماشین‌های اندیشگر و کامپیوترها شد. آن گونه که نقل شده است، رویدادهای این دوره ۱۰۰۰۰ سال پیش از وقایع رمان «تلماسه» که پایه‌گذار این فرانچایز می بود به وقوع می‌پیوندند.

دوره‌ی وقتی جهاد باتلرین شامل دو تریلوژی پیش‌درآمد است که با نام‌های افسانه‌های تلماسه و مکاتب بزرگ تلماسه شناخته خواهد شد.

افسانه‌های تلماسه

سری افسانه‌های تلماسه (Legends of Dune) شامل سه کتاب می‌شود. در این رمان‌ها ماجرای درگیری انسان‌ها با ربات‌ها و کامپیوترهای هوشمند روایت می‌شود و این چنین ریشه‌های خاندان‌ها و سازمان‌های گوناگون دنیای گسترده‌ی تلماسه مورد کند و کاو قرار می‌گیرد.

تلماسه: جهاد باتلرین

کتاب «تلماسه: جهاد باتلرین» کهن‌ترین ماجراهای دنیای تلماسه را به شکل یک رمان اراعه می‌کند. این روایت آغازگر داستان واپسین انسان‌های آزاد دنیاست که می‌خواهند در برابر دستگاه‌های اندیشگر خشن و چیره که توسط یک ذهن کامپیوتری با نام آمنیوس رهبری خواهد شد ایستادگی کنند. کاراکترهایی در «تلماسه: جهاد باتلرین» وجود دارند که بعدها خاندان‌هایشان تبدیل به برجسته‌ترین خانواده‌های هستی خواهد شد: آتریدیز، هارکونن و کورینو.

تلماسه: جنگ ماشین‌ها

در «تلماسه: جنگ ماشین‌ها» روایت به میانه‌ی جهاد باتلرین می‌رسد؛ جایی که برده و متولی قبل ماشین‌ها که اکنون به گفتن پدرسالار بزرگ شناخته می‌شود رهبری قیام را بر دوش دارد. نام او ابلیس جینجوست ولی بیشتر از این که هدفش را در جهاد بزرگ ببیند به جستوجو میراث شخصی خود و پیروزی در سیاست است.

تلماسه: نبرد کورین

آخرین رمان از تریلوژی افسانه‌های تلماسه یک قرن بعد از اغاز جهاد باتلرین جریان دارد. «تلماسه: نبرد کورین» در دو دوره‌ی وقتی روایت می‌شود: یک دوره مربوط به جنگی‌ست که دستگاه‌های اندیشگر بر انسان‌ها تحمیل می‌کنند و دوره‌ی دیگر رویدادهای بعد از پاکسازی بزرگ را شامل می‌شود که پیامدش نبرد کورین است.

مکاتب بزرگ تلماسه

سه‌گانه‌ی مکاتب بزرگ تلماسه (Great Schools of Dune) یک پیش‌درآمد دیگر برای سری بنیادین تلماسه به شمار می‌آید. رخدادهای مکاتب بزرگ تلماسه دنباله‌ی بر سه‌گانه‌ی قبل می باشند و ماجراهایی را روایت می‌کنند که نزدیک به یک قرن بعد از «تلماسه: نبرد کورین» روی خواهند داد.

پیوند خواهری تلماسه

در رمان نخست از سری مکاتب بزرگ تلماسه، بنه جزریت، منتات، مکتب سوک و همچین انجمن فضایی نوپا به دست نیروهای ناموافق تکنولوژی که بعد از رویدادهای تریلوژی قبل در حال قوت گرفتن می باشند مورد تهدید واقع خواهد شد. این سازمان‌ها و مکاتب که در این سه‌گانه ریشه‌های آن‌ها مورد کند و کاو قرار می‌گیرند، نقش‌های برجسته‌ای در سری بنیادین تلماسه بازی می‌کنند.

منتات‌های تلماسه

«منتات‌های تلماسه» که نامش را از کامپیوترهای انسانی می‌گیرد که جانشین دستگاه‌های اندیشگر ماشینی شده‌اند، روایتی را اراعه می‌کند که در آن در حالی که نیروهای ناموافق تکنولوژی به نیرو و اثرگذاری خود می‌افزایند، آن هم در حالی که یک تهدید روی خاندان کورینو که جایگاه اختصاصی‌ای در مناطق تحت کنترل انسان‌ها در هستی دارند سایه می‌اندازد.

ناوبرهای تلماسه

به گفتن واپسین رمان از سه‌گانه‌ی مکاتب بزرگ تلماسه، «ناوبرهای تلماسه» روایتگر ماجرایی‌ست که تبدیل جنگی بین بشریت می‌شود که در آن خرافه در برابر خرد قرار می‌گیرد. پیامدهای این رویدادها و رویارویی‌ها به میزانی دور و دراز می باشند که تبدیل پایه‌ریزی ماجراهای سری بنیادین تلماسه خواهد شد که هزاران سال سپس رخ خواهند داد.

ایمپریوم به رهبری کورینو

نبرد باستانی کورین علتبه وجود آمدن امپراتورهای خاندان کورینو می‌شود که با در اختیار داشتن یک نیروی نظامی کاربردی و بی‌رحم به قسمت شناخته‌شده‌ی هستی فرمانروایی می‌کنند. هزاران سال سپس، این خاندان تا این مدت از نظر جایگاه بی‌رقیب باقی مانده است ولی به طور مداوم با دیگر خاندان‌ها در رقابت می باشند تا قوت سیاسی بیش‌تر و سهم بالاتری از سازمان چوم (CHOAM) داشته باشند.

ماجرای این دوره‌ی وقتی در سه سری رمانِ پیش‌درآمد تلماسه، قهرمانان تلماسه و تریلوژی کالادان روایت می‌شود.

پیش‌درآمد تلماسه

سه‌گانه‌ی پیش‌درآمد تلماسه (Prelude to Dune) نخستین سری از رمان‌ها و کتاب‌هایی‌ست که برایان هربرت و کوین جی. اندرسون از فرانچایز تلماسه نوشتند و به چاپ رساندند. ماجرای کلی پیش‌درآمد تلماسه، همان گونه که از نامش نمایان است، کند و کاو در دوره‌ی وقتی و کاراکترهایی‌ست که تبدیل وقوع رخدادهای رمان بنیادین «تلماسه» خواهد شد.

تلماسه: خاندان آتریدیز

ماجرای نخستین رمان از فرانچایز تلماسه که بعد از مرگ فرانک هربرت به چاپ و انتشار کردن رسید، نزدیک به ۳۵ سال پیش از رخدادهای «تلماسه» در جریان است. برجسته‌ترین قسمت «تلماسه: خاندان آتریدیز» مربوط به سه داستان به هم پیوندخورده از وارث بلافصل خاندان آتریدیز با نام لتو، سرپرست اجرایی آراکیس به اسم بارون ولادیمیر هارکونن و ولیعهد امپراتوری شَدام چهارم است.

تلماسه: خاندان هارکونن

به قوت رسیدن شدام چهارم با چالش‌هایی رو به رو می‌شود. اکنون هجده سال از جایگزینی او به جای پدرش در جایگاه پادشاه امپراتور هستیِ شناخته‌شده قبل است ولی برای این که همسرش به دستور بنه جزریت تنها دختر به دنیا می‌آورد هیچ پسری به گفتن جانشین ندارد. در همین حال هم خاندان قوی هارکونن با انبار کردن غیرقانونی ملانژ، تسلط شدام را به چالش می‌کشد.

تلماسه: خاندان کورینو

آخرین رمان از تریلوژی پیش‌درآمد تلماسه روی یورش لتو به سیاره‌ی ایکس (Ix) با مقصد بازپس‌گیری آن برای خاندان ورنیوس متمرکز است. این اتفاق وقتی رقم می‌خورد که معشوقه‌ای آبستن پسر اوست. در همین حال هم امپراتور شدام چهارم جنگ بزرگ اسپایس خود را اغاز می‌کند تا برای ملانژ مصنوعی‌اش که به زودی رونمایی می‌شود وابستگی بیافریند.

قهرمانان تلماسه

در سری قهرمانان تلماسه (Heroes of Dune)، روایت‌ها به شکل فلش‌بک و فلش‌فوروارد روایت خواهد شد. ماجرای این سه‌گانه با کتاب های بنیادین تلماسه به شکل تنگاتنگی پیوندخورده است و در لابه‌لای آن جریان دارد. با این وجود، قسمت بزرگی از این سه کتاب پیش از سری بنیادین تلماسه رخ خواهند داد؛ به این علت قهرمانان تلماسه را در این قسمت معارفه می‌کنیم. با این وجود و برای جلوگیری از اسپویل کتاب های مهم، بهتر است قهرمانان تلماسه را همراه یا بعد از سری بنیادین بخوانید.

پل از تلماسه

«پل از تلماسه» در واقع مربوط به وقتی می‌شود که پل آتریدیز کنترل سیاره‌ی آراکیس را پیدا کرده است و به این علت کنترل همه‌ی هستی شناخته‌شده را در اختیار دارد. پادشاه شدام چهارم هم تبعید شده است ولی به جستوجو راه بازگشتی برای خود می‌گردد. با این حال، «پل از تلماسه» یک روایت پیش و بعد رونده را در خود جای داده که بخشی از آن درمورد‌ی دوران کودکی پل در جنگ آدمکش‌ها است و تکه دیگرش مربوط به دوره‌ی ابتدایی جهاد فرمن او می‌شود.

بادهای تلماسه

«بادهای تلماسه» یکی از شلخته‌ترین روایت‌ها را در بین کتاب های تلماسه در خود جای داده است. قسمت برجسته‌ی این رمان مربوط به برگشت لیدی جسیکا، مادر پاول اتریدیز، به آراکیس بعد از ناپدید شدن فرزندش است. با این حال، قسمت‌هایی از «بادهای تلماسه» پیش از تریلوژی کالادان، تکه‌هایی از آن بعد از رمان بنیادین «تلماسه» و حتی پاره‌ای از این رمان سپس از «مسیحای تلماسه» رخ می‌دهد.

شاهدخت تلماسه

در ابتدا قرار می بود تا قهرمانان تلماسه یک سری چهارگانه باشد ولی برنامه‌ریزی مربوط به آن دستخوش دگرگونی‌هایی شد؛ به طوری که تبدیل به یک تریلوژی شد و یک فاصله‌ی ۱۴ ساله بین رمان پایانی و میانی آن افتاد. در این فاصله برایان هربرت و کوین جی. اندرسون سرگرم نوشتن مکاتب بزرگ تلماسه شدند تا این که «شاهدخت تلماسه» در سال ۲۰۲۳ انتشار شد. این کتاب دو سال پیش از رویدادهای «تلماسه» رقم می‌خورد و روی پیوند بین چانی و ایرولان متمرکز است.

تریلوژی کالادان

تریلوژی کالادان (The Caladan Trilogy) که یکی از سری‌های تازه‌تر از فرانچایز تلماسه به شمار می‌آید، روایت‌هایی را در خود جای داده است که به شکل سرراست بین «تلماسه: خاندان کورینو» و رمان ابتدایی «تلماسه» جریان دارند.

تلماسه: دوک کالادان

نخستین رمان از تریلوژی کالادان خوانندگان را به سیاره‌ی کالادان می‌برد. این سیاره در ظاهر چندان اهمیت ندارد ولی در واقع محل فرمانروایی دوک لتو اتریدیز، پدر پل، به همراه شریک زندگی‌اش جسیکاست که لطف امپراتور و دشمنی خاندان هارکونن را به خود جلب می‌کند تا سرنوشت تراژیکش رخ دهد.

تلماسه: بانوی کالادان

دنباله‌ی «تلماسه: دوک کالادان» روی بانو جسیکایی تمرکز دارد که با انتخاب‌هایش مایه‌ی شکل‌گیری یک امپراتوری می‌شود. هر چند همین انتخاب‌های او علتخیانتش به بنه جزریت می باشند و اکنون او باید ببیند که آیا وفاداری‌اش به پیوند خواهری خود بیشتر از عشقش به خانواده‌اش، آن هم در شرایطی که در امپراتوری رخدادهای بزرگی رقم می‌خورند که خانواده‌اش را تحت تأثیر قرار خواهند داد، اهمیت دارد یا نه.

تلماسه: وارث کالادان

مسیری که با قوت رسیدن دوک لتو اتریدیز و خیانت بانو جسیکا اغاز شد با تمرکز روی وارث خاندان اتریدیز و سیاره‌ی کالادان، یعنی پل، به آخر می‌رسد. در «تلماسه: وارث کالادان» روی پل اتریدیز تمرکز می‌شود که اکنون باید در جایگاه یک فرمانده‌ی با لیاقت قرار بگیرد تا سرانجام نقش مودیب را به دست آورد.

خیزش آتریدیز

دورانی که با نام خیزش آتریدیز (The rise of the Atreides) شناخته خواهد شد در واقع رمان‌های ابتدایی و بنیادینی می باشند که توسط خود فرانک هربرت نوشته شدند و پایه‌گذار فرانچایز تلماسه بودند. اگر می‌خواهید با تلماسه آن گونه که انتشار شده است آشنا شوید، این جا جایی‌ست که باید به سراغش بروید.

تلماسه

فرانک هربرت با «تلماسه» خوانندگان را به دنیای دین‌زده، سیاست‌زده و دچار با تکنولوژی‌ای می‌برد که سیارات همچون کشورها به چنگ می‌آیند تا ناظر کشمکش سه خاندان بزرگ آتریدیز، هارکونن و کورینو باشند و ببینند برای کنترل سیاره‌ی بی‌رحم ولی باارزش آراکیس و ملانژ گران‌بهایش چطور با یکدیگر رویارویی می‌کنند.

مسیحای تلماسه

در «مسیحای تلماسه» ۱۲ سال از قرارگیری پل آتریدیز در جایگاه امپراتور هستی شناخته‌شده می‌گذرد. با این که او نیرومندترین فرمانروایی‌ست که دنیا به خود دیده اما حتی خودش نیز نمی‌تواند جلوی نیروی نابودکننده‌ی مذهبی که پدید آورده است را بگیرد. با وجود مرگ میلیاردی انسان‌ها ولی چشم‌اندازهای مداوم پل نشان از آن دارند که این چنین چیزی حتی نزدیک به بدترین رخدادی نیست که در پیش است. برای همین، او باید در جایگاه امپراتور و نقطه‌ی کانونی آیین فرمن و با دانشی و قدرتی که دارد جلوی نابودی بشریت را بگیرد.

فرزندان تلماسه

پل آتریدیز ناپدید شده است، لتو و قنیما که فرزندان دوقلویش می باشند تحت مراقبت فرمن قرار گرفته‌اند و خواهرش آلیا در نبودش فرمانروایی هستی را بر دوش دارد. فرزندان پل میراث‌دار چشم‌اندازهای مداوم او شده‌اند. در همین حال نیز بنه جزریت با بنه تلیاکس و انجمن فضایی دست به یکی می‌کنند تا کنترل اسپایس و فرزندان پل آتریدیز را به چنگ آورند. همه‌ی این‌ها هم در کنار تلاش و نقشه‌های خاندان کورینو برای مجدد به قوت رسیدن رخ خواهند داد.

فرمانروایی و سقوط امپراتور خدا

دوره‌ی فرمانروایی و سقوط امپراتور خدا (The reign and fall of the God Emperor) شامل یک تک کتاب از فرانچایز تلماسه می‌شود که رویدادهای آن در آینده‌ی دورِ دوره‌ی خیزش آتریدیز و رمان فرزندان تلماسه رخ خواهند داد.

امپراتور خدای تلماسه

در «امپراتور خدای تلماسه»، لتو آتریدیز دوم بعد از «فرزندان تلماسه» تبدیل به یک ترکیب انسان-کرم‌شنی غول‌آسا شده است و برای ۳۵۰۰ سال به گفتن یک فرمانروای ستمگر بر هستی حکمرانی می‌کند. بعد از مرگ همه‌ی کرم‌شنی‌های غول‌آسای دیگر در آراکیس، این سیاره به جز منطقه‌ای که لتو به گفتن پایتخت خود برگزیده همچون زمین شده است. با در چنگ داشتن کنترل ملانژ و سیاره‌ی آراکیس، امپراتور خدا بر فرمانروایی خودکامه و بی‌رحمانه‌ی خود ادامه می‌دهد.

برگشت از پراکندگی

دوره‌ی برگشت از پراکندگی (The return from the Scattering) واپسین دوره‌ی وقتی در فرانچایز تلماسه به شمار می‌آید. بعد از رویدادهای «امپراتور خدای تلماسه»، آشوب و قحطی شدید علتشد تا تعداد زیاد بالایی از انسان‌ها به هستی ناشناخته فرار کنند. این دور شدن از محل زندگی که با نام پراکندگی شناخته شد، به بشریت مطمعن داد که برای همیشه از تهدید انقراض گریخته است. برگشت از پراکندگی شامل چهار کتاب می‌شود که دوتای آن‌ها را خود فرانک هربرت نوشت و دو رمان دیگر حاصل کار برایان هربرت و کوین جی. اندرسون بودند.

مرتدهای تلماسه

۱۵۰۰ سال از فرمانروایی ۳۵۰۰ ساله‌ی لتو آتریدیز دوم قبل است. او با زیر پا گذاشتن و له کردن خواسته‌ها و آرزوهای بشریت علتشد تا انسان‌ها دچار پراکندگی شوند و به قسمت‌های بیرونی و ناشناخته‌ی هستی بگریزند. ولی اکنون شماری از آن انسان‌ها در حال برگشت آن هم با مقصد تسخیر و فتح می باشند.

اتاق گردهمایی: تلماسه

در «اتاق گردهمایی: تلماسه»، پیوند خواهری بنه جزریت به تلاش خود در رویارویی با افرادی که با خشونت و بی‌رحمی همه به قلمرو قبل انسان‌ها برای فتح بازمی‌گردند ادامه خواهند داد. این کتاب واپسین رمانی می بود که فرانک هربرت پیش از مرگ خود از فرانچایز تلماسه نوشت.

شکارچیان تلماسه

برایان هربرت و کوین جی. اندرسون به پشتیبانی یادداشت‌ها و نوشته‌هایی که از فرانک برای هفتمین رمان خود به جا مانده می بود بعد از نزدیک به دو دهه از انتشار کردن کتاب قبلِ برگشت از پراکندگی توانستند این سری را پیش ببرند تا ماجرای خطری که بشریت را تهدید می‌کند ادامه داشته باشد.

کرم‌شنی‌های تلماسه

از دیدگاه خط وقتی رویدادها، «کرم‌شنی‌های تلماسه» آخرین رمان از سری تلماسه به شمار می‌آید. برایان هربرت و کوین جی. اندرسون توانستند به پشتیبانی دو کتاب پایانیِ برگشت از پراکندگی سری رمان‌هایی که فرانک در ابتدا برای تلماسه در سر داشت را به پایان برسانند. در «کرم‌شنی‌های تلماسه» نبرد بزرگی که توسط امپراتور خدا لتو آتریدیز دوم پیشگویی شده می بود اوج می‌گیرد.