– مجتبی برزگر: دکتر سعد خان دیپلمات پاکستانی رئیس موسسه فرهنگی اکو، دارای اسبق پژوهشی در عرصه‌های روابط بین‌الملل، تاریخ اسلام و حقوق بین‌الملل است و با نهادهایی چون سازمان ملل، نشریه امور بین‌الملل کمبریج، مدرسه معتبر ملی سیاست عمومی در پاکستان و .. همکاری داشته است.  سعدخان در لا به لای او گفت‌وگویش با خبرنگار تسنیم به علاقه‌مندی‌هایش اشاره می‌کند که تاریخ ایران، انقلاب اسلامی و زندگینامه امام خمینی(ره) است و همین‌طور کتاب که در زندگی او نقش مهمی دارد. او به گفتن اولین آسیایی و مسلمان که به مقام ریاست انجمن بین‌المللی موسیقی نظامی رسیده، دارای ازمایش ها کم‌نظیری است.

یکی از اسبق معتبر دکتر سعدخان، تألیف هشت کتاب در عرصه‌های تاریخ و سیاست از جمله «احراز اسلام بین‌المللی» (انتشارات دانشگاه آکسفورد؛ ۲۰۰۰)، «دوستان واقعی: بازدید و ارجاع روابط پاکستان و سازمان همکاری‌ اسلامی» (کمیسیون ملی تحقیقات تاریخی و فرهنگی؛ ۲۰۰۴)، «هنگامی ارتش، صلح به ارمغان می‌آورد: گروه‌های نظامی در دیپلماسی، جنگ و کشورداری» (نشر پنتاگون؛ ۲۰۱۹) و .. می‌باشد. او این چنین یکی از نویسندگان مجموعه چندجلدی «دایرهالمعارف آکسفورد؛ اسلام و سیاست» و این چنین شراکتکننده در تاثییر معتبر «کتاب‌شناسی آنلاین آکسفورد» است.

او این چنین دستیار اسبق رئیس بنیاد بین‌المللی روتاری بوده و با آژانس‎‌های سازمان ملل متحد به گفتن مشاور همکاری داشته است. مشغله‌های دیپلماتیک وی حتی قبل از پیوستن به خدمات مدنی اغاز شد؛ وقتی که او به گفتن عضوی از هیئت پاکستانی در ابتکار دیپلماسی «مسیر دو (دیپلماسی بک‌چنل)» به نام “گفتگوی نیمرانا” بین هند و پاکستان در سن ۲۳ سالگی و در سال ۱۹۹۰ انتخاب شد.

در قسمت اولِ او مباحثه به فعالیت‌های مؤسسه، اهمیت دیپلماسی فرهنگی و بازارهای فیلم و سریال کشورهای عضو اکو پرداختیم و در قسمت دوم از سرانه مصرف فرهنگی کشورهای عضو اکو به علاقه‌مندی‌های رئیس مؤسسه فرهنگی اکو رسیدیم.

مشروح تکه دوم این او مباحثه در ادامه از نظرتان می‌گذرد:

معضلاتی که کشورهای عضو اکو با آن روبه رو‌اند

* همان گونه که می‌دانید و در لا به لای سخن بگویید‌هایتان هم اشاره کردید جمعیت کشورهای عضو اکو نزدیک به ۵۰۰ میلیون نفر است.این بازار برای محصولات فرهنگی اعضاء چه مقدار امتیاز به حساب می‌آید؟

متأسفانه هیچ‌کدام از این ۱۰ کشوری که عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو می باشند کشورهای ثروتمندی نیستند. برخی از این کشورها همانند قرقیزستان و افغانستان تشکیل ناخالص ملی‌شان برابر با ۱۰ میلیارد دلار است که در واقع ۳۰ برابر کمتر از تشکیل ناخالص ملی فقط شهر نیویورک؛ دقت بفرمایید اصرار می‌کنم شهر نیویورک نه ایالات متحده آمریکا است!

به این علت در سرزمین‌های عضو اکو هر فرد هنگامی قرار است هزینه‌ای انجام دهد، نمی‌آیند آن هزینه را صرف خرید یک تابلوی نقاشی کنند یا کتاب شعر بخرد. زیاد تر آنها به این فکر می باشند شکمِ خودشان را سیر کنند یا به این مسئله می‌اندیشند بلیتی خریداری کنند به سینما و این نوع تفریحات بروند.  این جزو معضلاتی است که در بین این کشورهای عضو اکو با آن روبه رو هستیم.

در سرزمین‌های عضو اکو هر فرد هنگامی قرار است هزینه‌ای انجام دهد، نمی‌آیند آن هزینه را صرف خرید یک تابلوی نقاشی کنند یا کتاب شعر بخرد. زیاد تر به این فکر می باشند شکمِ خودشان را سیر کنند یا به این مسئله می‌اندیشند بلیتی خریداری کنند به سینما و این نوع تفریحات بروند. این جزو معضلاتی است که در بین این کشورهای عضو اکو با آن روبه رو هستیم.

* اصلاً آماری از سرانه مصرف فرهنگی مردم کشورهای عضو اکو دارید به طور مثال تشکیل مشترک محصولات فرهنگی در این عرصه چه امتیازی است؟

متأسفانه آماری در دست ندارم. من با دو تن از سران دولت کشورهای عضو اکو  اخیراً به طور مستقیم تماس داشتم و اطلاعاتی که آنها در عرصه تشکیل ناخالص ملی‌شان و درآمدی دارند زیاد تر در عرصه کشاورزی و خودروسازی است و در عرصه فرهنگی زیاد ضعیف است. اطلاعاتی در این عرصه یا وجود ندارد و یا زیاد کم است و نتوانستم آماری در این عرصه بدست بیاورم.

سه فستیوال کوچک را در سال‌های اینده برگزار می‌کنیم

* نظرتان درمورد اهمیت تعریف جشنواره‌های هنری مشترک بین کشورهای اعضای اکو چیست؟ اولین جشنواره تئاتر اعضای اکو سال ۱۳۸۲ (۲۰۰۴) برگزار شده از آن دوره به سپس آیا این جشنواره تکرار شده است؟

تا آنجا که من خبر دارم سپس از سال ۲۰۰۴ طی ۲۰ سال قبل هیچ‌گونه فستیوالی در بین کشورهای عضو اکو، برگزار نشده اما جزو برنامه‌های ما این هست  سه فستیوال کوچک را در سال‌های اینده (جاری) برگزار کنیم. یکی فستیوال آلات موسیقی هست که گروه ترنج ایرانی قرار است آن را برگزار کند. سال پیش این گروه در برج میلاد برگزار کردند. خانه‌های فرهنگی به زبان ترکی؛ ترکیه یکسری خانه فرهنگ در کشورهایی که سفارتخانه‌ها کشورهای عضو ISO دارد که قرار است ما با همکاری این خانه‌های فرهنگی ترکیه فستیوال غذا را برگزار کنیم. و سومین فستیوال هم تا این مدت قبول نشده که باید از وزارت دفاع ترکیه اجازه آن را بگیریم برگزاری فستیوال موسیقی نظامی است که یقیناً تا این مدت قبول نشده و باید وزارت دفاع ترکیه با آن موافقت کند. 

عرصه‌ای برای همکاری تلویزیونی بین کشورهای عضو اکو فراهم نشده است

* مسئله بعدی درمورد همکاری‌های تلویزیونی است؛ آیا عرصه‌ای بین کشورهای عضو اکو برای این همکاری‌ها تشکیل شده است؟

خیر. تا الان هیچ‌‌گونه عرصه‌ای برای همکاری تلویزیونی بین کشورهای عضو اکو فراهم نشده است. همان طور که می‌دانید مؤسسه ما یک مؤسسه زیاد کوچک با ۵۰۰ هزار دلار درآمد در سال که زیاد تر ما باید حقوق افرادی که اینجا کار می‌کنیم را بدهیم که تعداد محدودی دارند ما بر پایه بودجه‌ای که داریم کارکنان‌مان را برمی‌‌گزینیم. ما در این مؤسسه ۲۹ مقصد را داریم که باید آنها را پوشش بدهیم و اکنون در اغاز کار هستیم به همین علت هیچ‌گونه عرصه همکاری برای همکاری‌های تلویزیونی در سال جاری نداریم؛ اما امکان پذیر  در سال آینده این اتفاق را در بین مقصد‌هایمان جستوجو کنیم.

اهداف موسسه فرهنگی اکو

* این مقصد‌ها را می‌توانید برشمرید؟

ابتدا یک چند تا از این مقصد‌ها را اشاره می‌کنم. ارتقاء زبان مشترک در بین کشورهای عضو اکو؛ آموزش زبان اردو، فارسی و ترکی به دیگر کشورهای عضو اکو؛ قضیه دوم در واقع گسترش تاریخ و آثار باستان‌شناسی بین کشورهای عضو اکو است مقصد‌مان این است این قضیه را ارتقاء ببخشیم.

قضیه سوم همکاری بین آژانس‌های تلویزیونی و رادیویی ملی کشورهای عضو اکو؛ همه را نمی‌توانم اشاره کنم. ارتقاء اهداف گردشگری، ورزش، همکاری در عرصه فیلم و این چنین همکاری در عرصه کتابخانه‌های ملی بین کشورهای عضو اکو، تبادل هنرپیشه، تبادل هنرمند،‌ ارتقاء اشعار، فستیوال هایی در عرصه شعر و هنر و دیگر فستیوال‌ها برگزار می‌شود. 

امیدواریم شبیه «فجر» ایران فستیوال‌هایی را در کشورهای عضو اکو ناظر باشیم

* نظرتان درمورد برگزاری فستیوال‌های فرهنگی و هنری همچون جشنواره فیلم، تئاتر و موسیقی فجر در جمهوری اسلامی ایران چیست؟

من فکر می‌کنم ابتکار خوبی بوده از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در ایران اتخاذ شده که این چنین کارهای فرهنگی در قد و قواره فستیوال اتفاق می‌افتد و امیدوارم در دیگر کشورهای عضو اکو هم این چنین ابتکارها و فستیوال‌هایی شبیه در عرصه فرهنگ و هنر را ناظر باشیم. 

* با دقت به گسترش دین اسلام در بین کشورهای عضو اکو؛ نظر شما درمورد دیپلماسی قرآنی بین کشورها چیست؟

همان طور که می‌دانید کشورهای عضو اکو مسلمان‌ می باشند و از تمدن اسلامی منفعت می‌برند. در واقع زیاد از فستیوال‌ها و جشن‌های آنها شبیه می باشند؛ جشن‌هایی که در اعیاد فطر، مبعث، میلاد حضرت رسول‌اکرم(ص) و… که همه ریشه در تمدن اسلامی دارند. 

این چنین پوشش‌ها، گفتارها و زیاد از موارد زندگی اجتماعی و قسمت‌های دیگر زیست ما به هم شباهت دارند. در واقع می‌توانم بگویم تمدن کشورهای آسیای میانه یک تمدن کهنی است که کشورهای منطقه از این تمدن مفتخر می باشند. در بین کشورهای عضو اکو، سه سرزمین ایران، افغانستان و پاکستان، جمهوری اسلامی می باشند؛ یعنی قانون اساسی‌ و قوانین‌شان بر پایه دین اسلام تدوین و پیاده شده اما دیگر کشورهای ای سی یو همانند ترکیه و آذربایجان کشورهای اسلامی‌ می باشند اما قانون اساسی‌شان سکولار است. 

به این علت ما نمی‌خواهیم تبلیغی برای اسلام و غیره انجام دهیم اما همین اشاعه فرهنگ و اشعار و تمدن می‌تواند نقش بسزایی داشته باشد. 

یک مشکلی که اکنون به خصوص برای نسل تازه داریم این است نسل تازه به کتاب مراجعه نمی‌کند مشغول شبکه‌های اجتماعی‌ می باشند ودر واقع هیچ‌گونه ارتباطی با کتاب ندارند و این زیاد بد است.

ناراحتم که نسل تازه به کتاب مراجعه نمی‌کنند

* با دقت به علاقه‌مندی شما به نویسندگی بفرمایید کتاب در گسترش دیپلماسی فرهنگی چه جایگاهی دارد و چطور می‌تواند به تحکیم زبان منجر شود؟ این چنین نقش کودکان در گسترش دیپلماسی فرهنگی و گسترش بین کشورهای عضو اکو را چطور برآورد می‌کنید؟

دو سؤالی که نقل کردید با هم یک نزدیکی و قرابتی دارند؛ کتاب و کودکان. من  ۵۰ ساله هستم و در طول این ۵۰ سال با کتاب بزرگ شدیم. برای هر اطلاعاتی که می‌خواستیم بدست بیاوریم به کتاب مراجعه می‌کردیم. اما نسل تازه این‌طور نیستند و به اینترنت، فیس‌بوک و اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی و تلویزیون مراجعه می‌کنند و اطلاعات‌شان را از این طریق بدست می‌آورند.

خودم نویسنده هستم به همین علت به کتاب داشتن و کتاب خواندن علاقه‌مندم و به آن اهمیت می‌دهم. اما اگر به آنکارا، اسلام آباد و تهران نگاه کنید می‌بینید کتابفروش‌ها در قیاس با ۳۰ سال قبل تقریباً به یک دهم رسیده‌اند. ناشرانی که در وقتی ۵ هزار کتاب انتشار می‌کردند و نشر کتاب‌هایشان امروز به ۴۰۰، ۵۰۰ تا رسیده است. 

یک مشکلی که اکنون به خصوص برای نسل تازه داریم این است نسل تازه به کتاب مراجعه نمی‌کند مشغول شبکه‌های اجتماعی‌ می باشند ودر واقع هیچ‌گونه ارتباطی با کتاب ندارند و این زیاد بد است.

من اولین بار که به تهران آمدم به من انها گفتند شبِ یلداست و اطلاعاتی در این عرصه نداشتم. به اینترنت مراجعه کردم و جستجویی داشته باشم شبِ یلدا چیست. 

اکنون اطلاعاتی که به دست می‌آید برای مثالً به زبان اردو نمی توانند بگویند جشن سده است؛ جشن یلدا و نوروز است و هیچ‌گونه اطلاعاتی در عرصه این جشن‌ها به زبان اردو وجود ندارد. در واقع آگاهی عمومی و اطلاعات فراگیر از این رویدادها، فستیوال‌ها و جشن‌ها وجود ندارد. 

پارک اکو راه افتاده اما تا این مدت برنامه‌ای در آن اجرا نشده است

* قرار می بود پارک اکو در اراضی عباس‌آباد ایران راه‌اندازی شود این کار به سرانجام رسید؟

بله. پارک اکو در اراضی عباس آباد افتتاح شده اما تا این مدت هیچ‌گونه برنامه‌ریزی آنجا انجام نشده است. الان مؤسسه فرهنگی اکو برنامه‌ریزی‌هایی برای آینده دارد که اگر فستیوال‌هایی قرار است برگزار شود در آنجا برقرار کنند. مشکلی که الان داریم افتبودجه و نیروی انسانی است. احتمالا برای سال‌های آینده این مشکلات را بتوانیم رفع کنیم یکسری از فستیوال‌هایمان را در آنجا برگزار کنیم. چون در واقع این کار عمده همین مؤسسه است و دیگر مؤسسات اکو نمی توانند در این خصوص پیش‌قدم باشند.

پارک اکو در تاریخ نوامبر ۲۰۱۳ در حاشیه بیست و یکمین اجلاس شورای وزرای اکو در تهران به طور رسمی افتتاح شد. این پارک جزء مرکز فرهنگی واقع در اراضی تپه‌های عباس آباد است که در محله بزرگ شمال مرکزی تهران واقع شده؛  نظر احداث پارک اکو در طی سومین اجلاس هیئت امناء (BOT) که در سافل ۲۰۰۷ در اسلام آباد پاکستان برگزار شد به تصویب رسید.

پارک اکو توسط “شرکت نوسازی عباس آباد “که وابسته به شهرداری تهران است احداث شده؛ در این خصوص یاداشت تفاهمی در تاریخ ۹ ژوئن ۲۰۲۱ به منظور برگزاری برنامه‌های کشورهای عضو اکو در این پارک، بین موسسه فرهنگی اکو و مقامات مسئول پارک اکو منعقد شده است.

* در آخر اگر دوست دارند درمورد علاقه‌مندی‌هایشان در حوزه فیلم و سریال و آثار فرهنگی و هنری اشاره‌ای داشته باشند. 

این ۲۹ هدفی که در مؤسسه فرهنگی اکو اشاره کردم به طور جدّی به تحقق آنها می‌اندیشم و روی فصل به فصل آن برنامه‌ها متمرکزیم. خودم به تاریخ ایران، انقلاب اسلامی، تاریخ تمدن و زندگینامه امام خمینی(ره) و این چنین موسیقی نظامی ایران علاقه‌مندم و این موارد در مؤسسه پیگیری می‌کنیم. در عین حال علاقه به سیاست، تاریخ، معماری و تاریخ ایران دارم اما از آنجایی که رئیس مؤسسه فرهنگی اکو هستم باید در همه عرصه‌های فرهنگی و هنری دستی بر آتش داشته باشم تلاش می‌کنم در عرصه فیلم و سریال‌های تلویزیون هم تفکری داشته باشم. 

انتهای مطلب/