به نقل از خبرنگار فرهنگی ، یک ویدئوی یک دقیقه‌ای از برنامه تلویزیونی «بگو بخند» قدری قابل تأمل است؛ کمدین جوان برای اجرای استندآپ کمدی ظاهرِ معلول به خود بگیرد. بازتاب‌های مختلفی در فضای‌مجازی دیده می‌بشود؛ بیشترین انتقادها در کپشن‌ها به چشم می‌خورد، «تمسخر و نگرش تحقیرآمیز به افراد دارای معلولیت» یا زیاد از عبارات دیگر که همانند به همین عبارت‌اند.

یقیناً گروهی هم این‌طور می‌گویند که طنازی و اجرای کمدی حد و مرز ندارد و می‌تواند روزی با شغلی، روزی با اقشار و قومیتی و روزی هم با صنوف و دیگر قسمت‌ها این شوخی اتفاق بیفتد اما به معنیِ تمسخر نیست. برنامه «بگو بخند» درمورد حواشی تازه اطلاعیه‌ای صادر کرد که در این اطلاعیه آمده است:

«در پی حاشیه‌سازی تشکیل شده به وسیله یک ویدیو تقطیع شده از برنامه در خصوص اجرای هفته قبل یکی از گروه‌های نمایشی؛ به خبر مخاطبان میرساند؛ که نمایش وابسته هیچ ارتباطی با معلولین نداشته و بازیگران در تلاش برای ایفای نقش متکدیانی که خودشان را به تمارض می‌زنند، بودند.

این برنامه مدام جایگاه اختصاصی‌ای برای کم‌توانان جسمی و حرکتی قائل بوده است. بگوبخند تنها برنامه‌ای در تلویزیون است که با تعلق دادن قسمت کمدی نشسته در برنامه، بنیانگذار وجود این افراد در تلویزیون و رقابت در کنار دیگر شرکت‌کنندگان بوده است.

 این چنین تعداد قابل توجهی از تماشاگران این برنامه به این افراد تعلق دارد. پرواضح است که این عمل تازه، تنها یک فضاسازی غیرحرفه‌ای از سوی برخی رسانه‌ها برای تحت الشعاع قرار دادن یک برنامه موفق در جذب و رضایت مخاطب است که یقیناً این کار تبدیل پیوند عمیق‌تر بین مخاطب و برنامه خواهد شد. در آخر اگر بر تاثییر  سوءتفاهم شکل گرفته از این برنامه بخشی از جامعه و خصوصاً معلولین گرامی سرزمین متأثر شده‌اند، سر تعظیم و عذرخواهی فرود می‌آوریم.»

این اطلاعیه صادر شده اما آنچه ملزوم است به آن دقت بشود طنازی و اجرای یک کمدی باید طوری پیش برود که علتتمسخر فردی یا گروهی نشود. مسئله‌ای که چندین دفعه سازندگان سریال‌های قومیتی همچون «نون‌خ» یا «پایتخت» نقل می‌کردند لهجه و گویش را طوری ادا می‌کنیم به قشر و قومیتی برنخورد. ناگفته نماند در همین جهت سریال‌هایی هم بودند که نتوانستند این فضا را درست پیش ببرند و بعضاً با چالش‌‌هایی همراه شدند.

در این بین انتقاداتی نسبت به برخورد رسانه با معلولان داخل شده است. برای مثالً وقتی که سرنوشت آدم بدها در برخی سریال‌ها به معلولیت منتج شده است. زیور «آوای باران»، انیس «ستایش» و فرزانه «کیمیا»، از جمله شخصیت‌های منفی شناخته شده‌ای‌اند که با انتقاداتی هم همراه شدند. چرا که جزای اعمال بدشان در زندگی را با معلولیت در دوران بین‌سالی و پیری داده‌اند و متأسفانه عکس نه چندان مناسب از معلولیت جسمی را به نمایش درآورد.

این کار ناخواسته فرهنگ غلط و نادرستی را جا می‌انداخت؛ فرهنگی که به ببینده القاء می‌کند که هر کس که دچار معلولیت می‌بشود تاوان بدی‌ها و ظلم و ستم‌هایی است که به مردم کرده است و اکنون با معلولیت دچار عقوبت الهی شده است. و این بار در برنامه‌ طنز «بگو بخند» که یقیناً توانسته در بینِ افت مخاطب جاری تلویزیون، دقت تماشاگر را به خودش جلب کند این چنین اتفاقی می‌افتد، در اطلاعیه عذرخواهی برنامه این‌طور آمده کمدین تصمیم داشته نقش متکدیانی که به معلولیت تمارض می‌کنند را نشان دهد اما اجرای آن طوری نمود داده شده که ظاهرِ فرد دیگر را به مخاطب مشخص می کند گویی معلولیت را مورد تمسخر قرار می‌دهد.

یقیناً که پیش از این این چنین شوخی‌هایی را ناظر بودیم که سوء تفاهم‌ تشکیل کردند. همچون قسمتی از برنامه «جوکر» در شبکه نمایش‌خانگی که دو نفر از شرکت‌کنندگان برای خنداندن رقیب ها، حالت معلولیت به خود می‌گیرند که این عمل علتشد تا کمپینِ معلولان در توئیتر به آن عکس العمل نشان دهند. ماجرا چه می بود: «دو نفر از شرکت‌کنندگان حاضر در برنامه برای خنداندن سایرین، نمایشی در حالت معلولیت جسمی اجرا کردند تا مایه خنده دیگر شرکت‌کنندگان بشود که با دلخوری بخشی از جامعه معلولان سرزمین همراه شد.»

اگرچه عوامل این برنامه هم عذرخواهی کردند؛ اما می‌توان با رفتارسازی و فرهنگسازی درست در ساخت آثار نمایشی طنز چه برنامه و چه سریال، کمتر ناظر بیانیه دادن و عذرخواهی کردن باشیم. معلولان، ناشنوایان و روشندلان گرامی از جایگاه اختصاصی‌ای برخوردارند و امیدواریم برای خنداندن مردم در برنامه‌ها و سریال‌ها علتنشویم فردی یا افرادی آزرده‌خاطر شوند. چرا که تا این مدت در برخی برنامه‌های طنز برای به زور خنداندن تماشاگر، معلولیت را مسخره می‌کنند یا در برخی سریال‌ها می‌گویند «مگر چلاغی؟!» یا «مگر کوری؟!» یا هنرپیشه دستش را به حالت کج می‌گیرد و می‌گوید «مگر خودم اینجوری هستم؟!» این الفاظ به تماشاگر القاء می‌کند که این‌طور سخن بزند.

انتهای مطلب/