به نقل از خبرنگار نفت خبرگزاری برنا، صنعت پتروشیمی در حالی به سومین سال خود نزدیک می‌بشود که دستاورد های مهم اقتصادی و بین المللی تعداد بسیاری را رقم زده است.
افت خام فروشی و تبدیل نفت و گاز به فرآورده های پتروشیمی، یکی از مسائل اساسی اقتصاد سرزمین است که در یک دهه تازه و با مطرح مساله ”اقتصاد مقاومتی” مورد اصرار رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفته است. یکی از با اهمیت ترین نمادهای جلوگیری از خام فروشی در سرزمین، صنعت پتروشیمی است. تبدیل نفت و گاز به فرآورده های پتروشیمی، هم قیمت افزوده بیشتری نصیب سرزمین می کند و هم جهت تحکیم صنایع پایین دستی در سرزمین می گردد. در واقع تکمیل چرخه زنجیره قیمت در صنعت پتروشیمی، با اهمیت ترین راهکار برای تشکیل رونق اقتصادی، اشتغالزایی و افزایش درآمدهای سرزمین است. 

دولت سیزدهم تمرکز اختصاصی‌ای بر تکمیل زنجیره قیمت صنعت پتروشیمی دارد
شرکت ملی صنایع پتروشیمی همسو با شناسایی زمان‌های اندوخته‌گذاری و معارفه آنها، این چنین تسهیل یا اجرای آن زمان‌ها در آینده، عمل به مطالعه جامع زنجیره قیمت صنعت پتروشیمی و اراعه زمان‌های ورود برای اندوخته‌گذاران در قالب مطرح‌های زنجیره قیمت صنعت پتروشیمی در ۲۰ بسته در پنج زنجیره پروپیلن، متانول، اتیلن، آروماتیک و بوتیلن با مجموع ظرفیت اسمی سالانه ۳.۸ میلیون تن با اندوخته‌گذاری ۴.۲ میلیارد دلار و با قابلیت تشکیل سالانه ۴.۴ میلیارد دلار از انواع محصول پایین‌دستی کرده است.

این چنین، مطرح‌های زنجیره قیمت با سند گسترش زنجیره قیمت به قسمت خصوصی یا قسمت خصوصی غیرهلدینگی معارفه شد تا این اندوخته‌گذاران نیز اطلاعات مربوط به مطرح‌های زنجیره قیمت را در صورت علاقه‌مندی به اندوخته‌گذاری در اختیار داشته باشند.

تعداد اندوخته‌گذار برای مطرح‌های نهایی
هم اکنون ۳۶ موافقت‌نامه اصولی به ظرفیت بیشتر از ۵ میلیون تن در سال برای مطرح‌های زنجیره قیمت صادر شده است و هفت مطرح دیگر نیز چشم به راه ورود اندوخته‌گذاران تازه می باشند.

زیاد تر مطرح‌های پتروشیمی در سند زنجیره قیمت در زنجیره پروپیلن است. دو مطرح متیونین در حال اخذ مجوز است و اندوخته‌گذار دارند؛ یکی از این مطرح‌ها از سوی پتروشیمی آبادان، زیرمجموعه تاپیکو و پتروشیمی مارون در کنار پالایشگاه آبادان اجرا می‌بشود و خوراک را از پالایشگاه آبادان دریافت می‌کند. یک مطرح اکریلونیتریل هم با یک اندوخته‌گذار مذاکره شده است. در زنجیره متانول به جز یک مطرح سیلیکون، همه مطرح‌های مورد نظر اندوخته‌گذار دارند.

زیاد تر مطرح‌های تعریف‌شده در زنجیره قیمت اندوخته‌گذار دارند و کار را اغاز کرده و موافقت اصولی را گرفته‌اند. برخی از آنها هم پیشرفت‌های مساعد دارند، همانند مطرح‌های اِس‌اِی‌پی (تشکیل پلیمرهای سوپرجذاب)، متیل‌آمین‌ها، اسیداستیک. با دقت به این که مجوز آنها صادر شده است، امیدواریم تا آخر دولت زیاد تر این واحدها فعالیت‌های مربوط به احداث را اغاز کنند. 

اکنون نزدیک به یک میلیون تن به قیمت تقریبی ۱.۵ میلیارد دلار در کل مقدار از این مطرح‌ها از لحاظ ارزشی و حجمی از سوی هلدینگ‌های پتروشیمی اجرا می‌بشود

همیچنین برتری شرکت ملی صنایع پتروشیمی در فراهم منبع های مالی از صندوق گسترش ملی و بانک چین، مطرح‌های تکمیل زنجیره قیمت است. با مذاکراتی که مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با صندوق گسترش ملی داشته است، آنها پذیرفتند که همه مطرح‌های زنجیره قیمت را به‌علت این که اندوخته بالایی نمی‌خواهد، فراهم اندوخته کنند.

چالشی برای فراهم دانش فنی مطرح‌های تکمیل زنجیره قیمت وجود ندارد؟

فراهم دانش‌فنی احتمالا پیش از این پاشنه آشیل می بود، اما هم‌اکنون زیاد تر دانش‌های فنی را می‌توانیم از طریق چین فراهم کنیم، ضمن این که شرکت ملی صنایع پتروشیمی با یک شرکت پژوهشی و تحقیقاتی در چین مذاکره کرده و در حال امضای تفاهم‌نامه است تا به‌نوعی بازوی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی بشود و دانش‌های فنی را که در سرزمین امکان دسترسی به آنها نیست از چین یا از دیگر کشورها برای ایران فراهم کند.

اجرای یک یا دو واحد از این مطرح‌ها برای نیاز سرزمین کفایت می‌کند، به این علت دستیابی به دانش‌فنی آنها صرفه اقتصادی ندارد و زمان‌بر است و باید دانش آنها را مستقیم بخریم یا واحدهای دست دوم تهیه کنیم.

افزایش ظرفیت تشکیل پتروشیمی به ۹۲ میلیون تن
بعد از آخر یافتن دولت دوازدهم و تحویل آن به دولت سیزدهم، یکی از محوری ترین عمل های این شرکت افزایش ظرفیت تشکیل سالانه صنعت پتروشیمی از ۸۴.۵ میلیون تن به ۹۲ میلیون تن در سال است. که مطابق برنامه‌ریزی های صورت گرفته این شرکت در نظر دارد تا آخر دولت سیزدهم ظرفیت تشکیل را به ۱۱۰ میلیون تن با اندوخته گذاری ۱۰۰ میلیارد دلار رساند.

تکمیل مطرح های نیمه کاره در دولت سیزدهم
تکمیل مطرح‌های نیمه‌کاره از برتری‌های مهم شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دولت سیزدهم است، از این‌ رو پیگیری و رصد مطرح‌های صنعت پتروشیمی از سوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی از همان ابتدای اغاز به‌کار دولت با جدیت به‌صورت مستمر تداوم یافت.

مطرح انیدریدمالئیک شرکت پتروکیمیای ابن‌سینا به‌گفتن نخستین مطرح تکمیل‌کننده زنجیره قیمت خوراک «بوتان» با ظرفیت سالانه ۸۰ هزار تن تفکیک بوتان در منطقه اختصاصی اقتصادی پتروشیمی ماهشهر بهمن‌ماه ۱۴۰۰ به منفعت‌برداری رسید که با راه‌اندازی این مطرح از خام‌فروشی بوتان جلوگیری و همه نیازهای سرزمین فراهم می‌بشود. رقم اشتغال این مطرح در زمان اجرا نزدیک به ۱۵۰ نفر مستقیم و در زمان منفعت‌برداری نزدیک به ۱۲۰ نفر است که تعداد بسیاری اشتغال غیرمستقیم هم تشکیل می‌کند.

پتروشیمی دی آریا پلیمر خمین نیز با ظرفیت سالانه ۱۷۵ هزار تن امسال در تیرماه ۱۴۰۱ داخل مدار تشکیل شد. در این واحد پتروشیمی که خوراک مورد نیازش از پالایشگاه شازند اراک فراهم می‌بشود، ۱۷ گرید هموپلیمر و ۱۱ گرید کوپلیمر تشکیل خواهد شد که نزدیک به ۱۷ درصد از پلی‌پروپیلن مورد نیاز صنایع پایین‌دستی سرزمین را فراهم می‌کند. بر پایه پیش‌بینی‌ها با منفعت‌برداری از این واحد پلی‌پروپیلن در شهرستان خمین ۳۵۰ شغل مستقیم و ۱۲۰۰ شغل غیرمستقیم تشکیل می‌بشود.

پتروشیمی پارس ‌گلایکول یازدهم اسفندماه ۱۴۰۱ به دستور رئیس‌جمهوری در فاز دوم پتروشیمی منطقه اختصاصی اقتصادی انرژی پارس افتتاح شد. ظرفیت تشکیل پتروشیمی پارس‌گلایکول در کل ۵۵۳ هزار و ۵۰۰ تن اتیلن گلایکول است که منواتیلن‌گلایکول به ظرفیت ۵۰۰ هزار تن به‌گفتن محصول مهم و ۵۰ هزار تن دی‌اتیلن‌گلایکول و  ۳ هزار و ۵۰۰ تن تری‌اتیلن‌ گلایکول به‌گفتن محصولات جانبی در این مجتمع تشکیل خواهد شد.

فاز نخست مطرح پالایش گاز هویزه خلیج فارس (کارخانه گاز و گاز مایع ۳۲۰۰) هشتم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ با وجود سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری و جواد اوجی، وزیر نفت با مقصد صیانت از محیط‌ زیست و جلوگیری از سوزاندن گازهای حاصل از فرآورش نفت و تبدیل آن به محصولات مورد قیمت و خلق ثروت به منفعت‌برداری رسید. این مطرح با اندوخته‌گذاری یک میلیارد و ۳۳۸ میلیون دلار ارزی و ۲۲۱ میلیارد تومان به‌منظور جمع‌آوری گازهای همراه نفت میدان‌های یادآوران، آزادگان شمالی و جنوبی، یاران شمالی و جنوبی، دارخوین و سهراب، سپهر، جفیر، سوسنگرد و بندکرخه اجرا شده است.

این مطرح در دو فاز با ظرفیت فرآورش روزانه هر فاز ۲۵۰ میلیون فوت ‌مکعب گازهای همراه نفت احداث شده است که بعد از جمع‌آوری گازهای همراه نفت روزانه ۹۷ هزار بشکه ان‌جی‌ال با خط لوله ۱۸۵ کیلومتری به پتروشیمی بندرامام، ۳۶۰ میلیون فوت‌مکعب گاز شیرین به خط سراسری و نیروگاه غرب کارون تزریق می‌بشود، این چنین روزانه ۴۱ تن نیز گوگرد در این مجتمع تشکیل خواهد شد.

مخازن نه‌گانه فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه با ظرفیت ذخیره‌سازی ۴۱۴ هزار مترمکعب فرآورده‌های پتروشیمیایی و اندوخته‌گذاری بالغ بر ۲۴ هزار میلیارد ریال، ۱۱ اسفندماه ۱۴۰۱ با دستور رئیس‌جمهوری منفعت‌برداری رسمی شد. مخازن نه‌گانه فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه شامل ۶ دستگاه مخزن ذخیره‌سازی متانول و سه دستگاه مخزن ذخیره‌سازی فرآورده‌های اتیلن‌ گلایکول به همراه خطوط ارتباطی و صادراتی مورد نیاز تا درگاه بندر صادراتی پارس است. فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه شامل ۱۳ مخزن است که اجرای پروژه مخازن نه‌گانه قسمت مهم این فاز محسوب می‌بشود و چهار مخزن باقیمانده به تناسب تکمیل مطرح‌های پتروشیمی فاز دوم پتروشیمی عسلویه عملیاتی خواهد شد.

واحد دوم ASU2 (واحد هوای فشرده) و پست ۴۰۰/۲۳۰ کیلوولت شرکت دماوند انرژی عسلویه با دانش و فناوری روزآمد و منفعت گیری از گسترش یافتهترین ماشین‌آلات اسفندماه ۱۴۰۱ به منفعت‌برداری رسید. با منفعت‌برداری از این پروژه راهبردی با ظرفیت تشکیل ۷۲ هزار و ۵۰۰ نرمال مترمکعب اکسیژن، ۱۱ هزار نرمال مترمکعب نیتروژن، ۶ هزار و ۷۰۰ نرمال مترمکعب هوای ابزار دقیق و ۳ هزار و ۴۰۰ نرمال مترمکعب هوای سرویس، عرصه فراهم اکسیژن مورد نیاز شرکت‌های متقاضی این محصولات در فاز دوم پتروشیمی منطقه پارس مهیا شد.

پیش‌تراکم کارخانه گاز و گاز مایع ۹۰۰ در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ با دستور سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری به منفعت‌برداری رسید. پیش‌تراکم گاز ان‌جی‌ال ۹۰۰ از جمله ۲۷ پروژه مطرح «بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» در شرق کارون است. هزینه انجام‌شده برای تکمیل پروژه پیش‌تراکم گاز ان‌جی‌ال ۹۰۰ نزدیک به ۳ میلیون یورو و ۶۰۰ میلیارد ریال است که با اجرای آن روزانه نزدیک به ۲۵۰ میلیون فوت‌مکعب خوراک پالایشگاه گاز بیدبلندخلیج فارس افزایش می‌یابد.

پیش‌تراکم کارخانه گاز و گازمایع ۱۰۰۰ نیز به فرمان سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ به منفعت‌برداری رسید. هزینه انجام‌شده برای تکمیل پروژه پیش‌تراکم گاز ان‌جی‌ال ۱۰۰۰ نزدیک به ۴.۵ میلیون یورو و ۶۰۰ میلیارد ریال است که با اجرای آن روزانه نزدیک به ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون فوت‌مکعب خوراک پالایشگاه گاز بیدبلندخلیج فارس افزایش می‌یابد. پیش‌تراکم ان‌جی‌ال ۱۰۰۰ از جمله ۲۷ پروژه مطرح «بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» در شرق کارون است.

چهار مطرح پایین‌دستی صنایع پتروشیمی با محوریت اقتصاد مقاومتی و در چارچوب مطرح‌های دانش‌بنیان دهم شهریورماه ۱۴۰۱ با دستور محمدمخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری در منطقه اختصاصی اقتصادی پتروشیمی به منفعت‌برداری رسید. شرکت بهین‌پلیمرآریایی واحد تشکیل کاتالیست صنعتی از گروه صنعتی رجال با اندوخته‌گذاری ۵۰۰ میلیارد ریال در محل سایت ۳ منطقه، واحد تشکیل کاغذ و مقوا از کربنات کلسیم از شرکت پترونیکان جنوب با اندوخته‌گذاری ۷۰۰ میلیارد ریال به اضافه ۲.۶ میلیون دلار اندوخته‌گذاری ارزی در سایت یک منطقه، واحد تشکیل اسیدبنزوئیک و اسیدترفتالیک خام از شرکت شاد به‌افروز سبلان گستر با اندوخته‌گذاری ۳۳۰ میلیارد ریال و مطرح تشکیل کامپاند و گرانول پی‌وی‌سی و بازیافت محصول off گرید جامد از شرکت سینا سود با اندوخته‌گذاری ۴۰۰ میلیارد ریال نیز در سایت یک منطقه افتتاح شدند.

عملیات اجرایی مطرح تشکیل پروپیلن از پروپان (PDH/PP)  شرکت پالایش پارسیان سپهر شهریورماه ۱۴۰۱ با مقصد تکمیل زنجیره قیمت و ظرفیت تشکیل سالانه ۴۵۰ هزار تن پروپیلن، ۳۰۰ هزار تن پلی‌پروپیلن، ۱۰۰ هزار تن آکریلیک اسید و سوپرجاذب‌ها اغاز شد. این مطرح به‌منظور افزایش زنجیره قیمت ۵۳۶ هزار تن پروپان از محل تولیدات شرکت پالایش پارسیان سپهر با اندوخته ۴۸۸ میلیون یورویی و ۲۹۰۰۰ هزار میلیارد ریالی در منطقه اختصاصی اقتصادی انرژی پارس احداث خواهد شد.

عملیات اجرایی مطرح PDH/PP پتروشیمی پارس هفتم شهریورماه ۱۴۰۱ اغاز شد. مطرح PDH پتروشیمی پارس با ظرفیت تشکیل ۶۰۰ هزار تن پروپیلن و ۵۰۰ هزار تن پلی‌پروپیلن و اندوخته‌گذاری ۶۴۵ میلیون دلار و ۶۶ هزار میلیارد ریال در زمان ۴۸ ماه در منطقه اختصاصی اقتصادی پارس (عسلویه) احداث می‌بشود. سالانه ۷۰۰ هزار تن پروپان از محل تولیدات پتروشیمی پارس و ۳.۸ هزار تن اتیلن از پتروشیمی‌های منطقه به‌گفتن خوراک در این واحد مصرف می‌بشود. برگشت اندوخته این مطرح ۱۷.۱۸ درصد و دوره برگشت اندوخته عادی از زمان احداث، هشت سال‌ونیم و درآمد کل سالانه در زمان منفعت‌برداری کامل ۵۶۷ میلیون دلار است که سود خالص سالانه ۱۶۰ میلیون دلاری نصیب پتروشیمی پارس خواهد کرد.

شرکت پالایش گاز بیدبلندخلیج فارس تشکیل پلی‌پروپیلن را به‌منظور تکمیل زنجیره قیمت و تشکیل قیمت افزوده و اشتغال‌زایی در منطقه بهبهان در دستور کار قرار داد و به این منظور عملیات اجرایی مطرح تشکیل پروپیلن از پروپان (PDH) را شهریورماه ۱۴۰۱ اغاز کرد. این مطرح در دوران اجرا برای نزدیک به ۵ هزار نفر و در دوران منفعت‌برداری برای ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر اشتغال‌زایی مستقیم خواهد داشت.

عملیات اجرایی پروژه یک میلیون و ۶۵۰ هزار تنی پتروالفین فن‌آوران پاییز ۱۴۰۱ کلید خورد و بعد از تکمیل مطالعات امکان‌سنجی و صدور مجوزهای ملزوم، با شراکت سهامداران خود داخل مرحله عملیاتی ساخت شد. مقصد از احداث این واحد با دقت به لزوم تحول راهبردهای تولیدی از خام‌فروشی به سوی اهداف با سودآوری یقین و پایدارتر، فراهم خوراک ملزوم برای زنجیره قیمت تعریف‌شده این محصول در پتروالفین فن‌آوران اظهار شده است. قرار است با گسترش زنجیره تشکیل در حوزه صنایع پایین‌دست متانول، سالانه ۲۸۰ هزار تن پلی‌اتیلن سبک و سنگین خطی و ۴۵۰ هزار تن پلی‌پروپیلن در کنار دیگر محصولات جانبی تشکیل بشود. این مطرح در فاز پروژه نزدیک به ۳ تا ۴ هزار نفر اشتغال‌زایی مستقیم خواهد داشت و در زمان منفعت‌برداری و عبور از فاز پروژه دارای ساختار نیروی انسانی ۸۰۰ نفری خواهد می بود.

عملیات اجرایی مطرح «سبزواره پتروشیمی همت با اندوخته‌گذاری ۳۰۰ میلیون یورو به‌منظور تشکیل سالانه یک میلیون و ۷۵ هزارتن اوره گرانول در ۲۲ آذرماه ۱۴۰۱ در عسلویه اغاز شد. مطرح پتروشیمی همت در عرصه تشکیل اوره گرانول با منفعت گیری از آمونیاک مازاد مجتمع‌های پتروشیمی داخل سرزمین و دی‌اکسیدکربن مازاد حاصل از ونت‌های فرآیندی مجتمع‌های پتروشیمی پارس، پارسیان سپهر و فرساشیمی در منطقه عسلویه اجرا می‌بشود. برآورد اندوخته‌گذاری ثابت داخلی و خارجی این مطرح ۳۰۰ میلیون یورو است که با آخر عملیات اجرایی و ورود به عرصه منفعت‌برداری، نزدیک به ۶۰۰ هزار تن آمونیاک مازاد از دیگر مجتمع‌ها، ۸۳۰ هزار تن دی‌اکسیدکربن مازاد از مجتمع‌های منطقه عسلویه به‌گفتن خوراک مصرف و روزانه ۳ هزار و ۲۵۰ تن اوره گرانول (معادل یک میلیون و ۷۵ هزار تن در سال) تشکیل می‌کند.

عملیات اجرایی مطرح تبدیل گاز به محصولات با قیمت افزوده بالاتر (GTX) شرکت پتروشیمی تفتان آریا در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ اغاز شد. برای اجرای قدم نخست این مطرح که در چابهار، قطب سوم صنایع پتروشیمی ایران احداث می‌بشود، ۱.۴ میلیارد دلار اعتبار در نظر گرفته شده است. مقصد از اجرای مطرح GTX، تشکیل محصولات پایین‌دست زنجیره قیمت متانول، شامل اسید استیک، فرمالدئید، وینیل استات مونومر و محصولات زنجیره پلی‌ال (پلی‌یورتان) شامل بوتان دیول و… است.

عملیات اجرایی مطرح PDH/PP پلیمر کنگان با مقصد تکمیل زنجیره قیمت یازدهم اسفندماه ۱۴۰۱ با وجود وزیر نفت و معاونش در امور پتروشیمی اغاز شد. مطرح پروپان به پروپیلن و پروپیلن به پلی‌پروپیلن (PDH/PP) شرکت گسترش پلیمر کنگان با ظرفیت اسمی سالانه ۶۰۰ هزار تن پروپیلن و ۶۰۰ هزار تن پلی‌پروپیلن در ضلع جنوب‌شرقی فازهای ۲۴-۲۲ پارس جنوبی احداث می‌بشود. ۷۱۴ هزار تن پروپان مورد نیاز این مطرح از پارس جنوبی و روزانه ۱.۲۸ میلیون مترمکعب گاز طبیعی از سوی شرکت ملی گاز ایران به‌گفتن خوراک فراهم می‌بشود.

انتهای یپام/