– مجتبی برزگر: یکی از نکاتی که فارغ از مشکلات اقتصادی دوبلورها را رنج می‌دهد تداوم قوت و اقتدار دوبله در تلویزیون است. چرا که صداهای ماندگاری تا الان در کنار دوبله بودند، این در حالی است که برخی از این صداها برای همیشه خاموش شدند و یکسری هم سالخورده‌ که اکنون در فصل جذب و نقل و انتقالات اما به ظنّ برخی از دوبلورها روال، روال صحیح و فرآیند اصولی نیست. به این علت که جای برخی از استعدادها در تولیدات و پروژه‌های تازه خالی می‌ماند و برخی هم پایشان به واحد دوبلاژ سیما باز نمی‌بشود.

تورج نصر یا همان شیپورچی کارتون پسرشجاع با اشاره به مشکل یاد شده باور دارد یکی از خلأهای مهم دوبله امروز عدم دقت به منفعت گیری از فیلم‌های خوب برای دوبله است. او می‌گوید: نه تنها تولیدات سینمایی با کیفیت قابل دقت کمتر دیده می‌بشود، بلکه جای کارتن‌ها و انیمیشن‌های استاندارد کودکان نیز خالی است. درحالی که باید به این نقاط اهمیت بدهیم و متأسفانه سال‌های سال است که کمتر مورد دقت قرار می‌گیرد. از طرفی دیگر نیاز به صداهای تازه و خاصی داریم که از بین ما رفته‌اند و جایشان در تیپ‌سازی‌های آثار دوبله حس می‌بشود. یقیناً انتظار داریم انتخاب شوند به طور فرآیند اصولی و درست نه سفارشی!

.

اما فارغ از این مشکلات و نگرانی‌های پیشکسوتان صنعت دوبله در دنیای هنر کشورمان اگر مقداری با دقت زیاد تر به دوبله دقت کنیم می‌بینیم تعداد بسیاری از مخاطبان با چهره و یقیناً صدای تورج نصر آشنا می باشند. هنگامی در «معمای شاه» نقش مخدومی را بازی می‌کند و در «نارگیل» فضای کودکانه‌ای را از خودش به نمایش درمی‌آورد. این روزها هم زیاد تر نام او را به گفتن بازیگر سریال «سلمان فارسی» می‌شنویم.

خودش زیاد اطلاعاتی نمی‌دهد، اما حضورش را با چند نقش و گریمِ متفاوت قبول می‌کند. او دومین دوبلوری است که در این سریال تلویزیونی وجود دارد. چرا که مرحوم چنگیز جلیلوند هم به گفتن آخرین تاثییر در کارنامه‌ بازیگری‌اش، نقش اسقف را در این مجموعه تلویزیونی از خود به یادگار گذاشته است.

با این دوبلور پیشکسوت لحظاتی به او مباحثه نشستیم و به نکات قابل تأملی اشاره کرد که مشروح آن در ادامه آمده است:

همیشه دغدغه‌ام این است استعدادها را جذب کنیم اما نه سفارشی!

* دوبله را زیاد دوست دارید مخصوصاً کار کودک؛ از اینجا او مباحثه را اغاز کنیم چون شنیده‌ها حکایت از آن دارد که مردم شما را با کارتون‌های معروفی همانندِ «پسر شجاع» می‌شناسند .

عاشق کار دوبله هستم. تا جایی که می‌توانم این کار را ادامه می‌دهم. اما دغدغه‌هایی هم دارم که استعدادها را جذب کنیم اما نه سفارشی؛ پرورش و پرورش در این عرصه درست پیش برود و کاری کنیم آن دوران طلایی دوبله و ماندگاری صداها در این دوره هم تکرار بشود.

همان گونه که اشاره کردید کار کودک را زیاد دوست دارم. هنگامی کار کودک انجام می‌دهم انگار مجدد متولد شده‌ام. هیچ‌زمان نمی‌خواهم این زمان کودکی از من دور بشود.

در رابطه مردم هم باید بگویم مردم مرا در کوچه و خیابان می‌بینند می‌گویند آقا! ما با صدای شما بزرگ شده‌ایم و اکثراً کارتون‌هایی که سخن بگویید کرده‌ام یادشان هست.حتی یکی دو جمله هم در خیابان برایم می‌گویند؛ شیپورچی پسر شجاع، جیمبو و…. این‌ها صدا‌سازی است.

عاشق کار کودک هستم

* استاد نصر! چه مقدار دوبله کودک با دوبله‌های دیگر متفاوت است؛ درمورد این تفاوت بگویید که شما را به دوبله کودک می‌شناسند.

من واقعاً عاشق کار کودک هستم؛ یعنی واقعاً وقتی که می‌روم در یک انیمیشن مربوط به کودک یا فیلم سینمایی کار می‌کنم خودِ زندگی است. زیاد لذت می‌برم آن روز برای من زیاد زیباست. از این که خوشحال هستم بچه‌ها را شاد می‌کنم یا می‌خندانم سرحالشان می‌آورم اصلاً دنیای زیبایی است.

* این روحیه در روبه رو و حرکت با خانواده‌تان تأثیر دارد؟

تعریف نباشد همین کاراکتری را که در کار دوبله دارم در منزل و بین خانواده‌ام هم همین طور هستم؛ با هم می‌خندیم و به طورکل خوشبختانه اهل دعوا نیستیم.

در کوچه و خیابان از من می‌خواهند شیپورچی شوم!

* یادم می‌آید پیشکسوتی در دوبله غمگین می‌شد از این که در خیابان می‌انها گفتند که جای فلان شخص می‌توانی سخن بگویید کنی! اما من چندین دفعه از شما شنیدم که اگر در خیابان به شما بگویند شیپورچی یا برخی کاراکترهای دیگر زیاد متواضعانه برای مردم انجام می‌دهد؛ یک مقدار از این روبه رو‌ها با مردم در کوچه و خیابان بگویید؛ مردم واقعاً شما را به نامِ شیپورچی می‌شناسند یا شما را به کاراکترهای دیگر هم به یاد می‌آورند؟

مرا به گفتن یک گوینده انیمیشن و فردی که مدام کار کودک انجام می‌دهد می‌شناسند. خوشبختانه مخاطب زیاد دارم و مردم با من برخورد می‌کنند خوشم می‌آید. اتفاقاً در کوچه و خیابان از من بخواهند کوتاه نمی‌کنم. وقتی خانم و آقایی آمدند و از من خواستند برای کودک‌شان همانند شیپورچی سخن بگویید کنم؛ با کمال میل چندین دفعه این کار را کرده‌ام. از این که حس می‌کنم من زنده هستم و دیده می‌شوم؛ این حسّ و حال خوشحالم می‌کند.

* کدام یک از این کارهایی که دوبله کردید را زیاد تر دوست داشتید؟

من در بین همه کارهایی که دوبله کردم انیمیشن را زیاد تر دوست داشتم. کارتون‌های انیمیشن باکسبانی و وودی ودی بیکر معروف‌ترین آن است؛ در واقع کارهای والت دیزنی را دوبله کرده‌ام اما در کنار همه این‌ها شیپورچی برای من دنیای فرد دیگر است.

ماجرای بداهه‌گویی تورج نصر در دوبله

* در ماجرای دوبله شیپورچی کدام اتفاق و ماجرا و یا دیالوگ را زیاد تر دوست داشتید؟

من زیاد تر دیالوگ‌ها را بداهه می‌گفتم. دلنشین است یک‌بار آقای افشار انها گفتند تورج! حداقل از دیالوگ‌هایی که من گفتم چند کلمه و جمله بگو؛ اما یک صحنه داشتیم جنگل آتش می‌گرفت همه حیوانات در جنگل می‌دویدند این‌طرف و آن‌طرف من می‌آمدم وسط یک حالتی داشت که دست‌هایش بالا می‌آمد و اعتراض می‌کرد. من بداهه گفتم می‌خواهم زنده بمانم و این دیالوگ زیاد جا افتاد.

الان کیفیت فیلم‌ها تعریفی ندارد

* از این او گفت و گو بگذریم؛ علت این که کارتون‌های قدیمی مورد استقبال قرار می‌گیرد، چیست؟

در آن زمان کارتون‌های خوبی از شرکت والت دیزنی خریداری می‌شد. این شرکت بهترین پویانمایی‌های دنیا را ساخته و ماندگار شده است و افرادی هم که به جای شخصیت‌های کارتون سخن بگویید می‌کردند دیگر فردی به جای آن شخصیت‌ها سخن بگویید نکرده است.

اکنون کیفیت فیلم‌ها تعریفی ندارد. کارتون‌هایی که خریداری می‌بشود خوب نیست و زیبایی پویانمایی‌هایی را که شرکت والت دیزنی می‌ساخت، ندارد. پویانمایی ایران هم ضعف‌هایی دارد.

این بیراهه‌ها راهی به جز رسیدن به ناکجاآباد نخواهد می بود

* می‌خواستم درمورد آموزش گویندگی بفرمایید و جوانانی که زیاد به دوبله علاقه‌مندند و چندین دفعه از خودتان راهکار خواستند .

اکنون جوان‌هایی که می‌آیند زیاد علاقه ندارند، زیاد شوق و ذوق نشان نمی‌دهند، اکثراً شنیده‌اند که کار کردن در سینما و دوبله خوب است. اما چون فهمید خواهد شد که این کارها درآمدی ندارد، انگیزه‌ای ندارند.

من خودم روزهای پنجشنبه و جمعه کلاس‌های گویندگی دارم و زیر و بم این حرفه، اجرای نمایش‌های طنز رادیویی و فن گفتن را برای علاقه‌مندان برگزار می‌کنیم. اما باز هم تکرار می‌کنم جوانان باید در این عرصه خوب پرورش اشکار کنند. چون همه بزرگان این عرصه همین راه را رفته‌اند و بیراهه‌هایی که بعضاً انتخاب می‌بشود راهی به جز رسیدن به ناکجاآباد در این عرصه نیست.

واقعاً همکاران ما در دوبله‌های زیرزمینی حواس‌شان به کودکان نیست

* متأسفانه در دوبله‌های زیرزمینی برخلاف دوبله‌های کودک که در تلویزیون انجام می‌بشود واژه‌های شگفت و غریبی در آنها منفعت گیری می‌بشود و در واقع سلامت درستی ندارد.

ما در جریان کارتون‌ها و انیمیشن‌هایی که دوبله می‌کنیم از کلمات رکیک و واژه‌هایی همانند «خفه‌شو» اصلاً منفعت گیری نمی‌کنیم چون بدآموزی دارد و کودک این تاثییر را ببیند در هر سنی باشد تأثیرات منفی و خطرناکی می‌گذارد. کودک باید در این سن و سال چیزهای خوبی را فرابگیرد.

متأسفانه من کارهایی را دیدم که برخی از همکاران ما که دوبله‌های زیرزمینی انجام خواهند داد اصلاً این مراعات را ندارند. کلماتی منفعت گیری می‌کنند که من خجالت می‌کشم به خودم می‌گویم کدام خانواده حاضر می‌بشود که کودکش را بگذارد این کارتون و انیمیشن را ببیند.

لهجه‌ها و گویش‌ها خوب‌اند به شرط این که در ادا مسخره نشوند!

*برخی از مخاطبان با تماشای این انیمیشن و شنیدن صدای هومن حاجی‌عبداللهی، خاطرات «پایتخت» برایشان مرور می‌بشود. یا هدایت هاشمی که با لهجه مشهدی دوبله می‌کند چه مقدار منفعت گیری از صداپیشه‌ها در آثار انیمیشن و پویانمایی می‌تواند به دیده شدن آن تاثییر پشتیبانی کند.

به هر حال این لهجه‌ها و گویش‌ها خودشان مولد یک فرهنگ‌اند، به شرط آنکه تمسخرآمیز ادا نشود. این شناساندن لهجه‌ها و گویش‌ها مخصوصاً برای نسل جوان اتفاقات خوبی را رقم می‌زند.

لهجه‌ها و گویش‌های شیرینی داریم باید واقعاً به جا و درست از آنها منفعت گیری کنیم که در ذهن کودکان و نوجوانان بماند که مخاطبان را علاقه‌مند به خرده‌فرهنگ‌های دلنشینِ ایرانی می‌کند.

همه گوینده‌های زیرزمینی ادای بچه‌های ما را درمی‌آورند

* یادم می‌آید وقتی به وجود دوبلورهای سفارشی اشاره می‌کردید همان آدم‌های سفارشی که داخل دوبله خواهد شد. اینجا می‌خواهم پیشنهاد‌ای داشته باشید برای انیمیشن‌سازان و تهیه‌کنندگانی که در این عرصه کار می‌کنند باید این چیدمان و ترکیب دوبلورها چطور باشد و اصطلاحاً همان شیپورچی که به گفتن مصداق نقل کردید در ذهن مخاطبان به گفتن تاثییر ماندگاری به ثبت رسیده است. اساساً چطور باید یک اثری ماندگار خلق بشود؟

واقعاً دوبله انیمیشن کار زیاد سخت و پیچیده‌ای است. گوینده‌ای که می‌آید جای این کاراکترها سخن می‌زند زیاد باید در وهله اول عشق و علاقه به این کار داشته باشد. از طرفی دیگر انتخاب مدیر دوبلاژ و ترکیب دوبلورها زیاد مهم است که در بینِ انیمیشن‌هایی که تا بحال کار کرده‌ام انتخاب‌ها بی‌نظیر بوده و یکی از دلایل ماندگاری آثار همین مسئله است.

شیرینی انیمیشن وقتی دیده می‌بشود که گوینده‌های آن خوب سخن بگویید کرده باشند و صدایِ شیرین و جذابی به گوش مخاطب برسد. این‌طور می‌بشود که اثری به مرحله ماندگاری می‌رسد. دوبلورهایی که ماندگار شدند چون تیپ را درست انتخاب کردند. چون تیپ‌سازی با مسخره‌بازی زیاد فرق می‌کند و عمدتاً می‌آیند ادا درمی‌آورند.

در واقع همه گوینده‌های زیرزمینی ادای بچه‌های ما را در می‌آورند یا پیروی می‌کنند این منفعت ندارد و اصلاً در دوبله پیروی زیاد کار بد و نابجایی است.

این نادرست است عروسک‌گردانی به جای عروسک خودش سخن بگویید کند

* مسئله بعدی به مرز بین صداپیشگی و دوبلوری برمی‌گردد؛ برخی که عروسک‌گردانی می‌کنند کار صداپیشگی هم می‌کنند. نظرتان در این باره چیست؟

این نادرست بزرگی است که یک عروسک‌گردان جای عروسک خودش سخن بزند. من یک برنامه‌ای داشتم به نام «خانه عروسک‌ها» که مرحوم جمشید عظیمی‌نژاد ساخته بودند و زیاد تماشاگر داشت. چون عروسک‌هایی در این برنامه بودند که بچه‌های دوبله به جای عروسک‌ها سخن بگویید می‌کردند و به این علت برنامه زیاد مخاطب اشکار کرد و موفق شد.

نتوانستند جایِ مرتضی احمدی را در «شکرستان» بگیرند

* یک مقداری درمورد روال دوبله انیمیشن‌ها و کارتون‌ها سخن بگویید کنیم. تفاوت‌هایی که بین دوبله انیمیشن‌های خارجی و ایرانی وجود دارد، در چیست؟

به طورکل انیمیشن در ایران آنچنان پیشرفت نکرده است. یقیناً در سال‌های تازه حالت بهتری را شاهدیم اما واقعاً انیمیشن‌های خارجی قابل او گفت و گو نیست. یقیناً انیمیشن‌های ایرانی خوبی هم موفق بوده همانندِ «شکرستان» که هم مطلب دارد و هم قشنگ ساخته شده و هم از دوبلورهای خوبی برخوردار است. خداوند آقای عبادی و دوبلورهای پیشکسوت و خوشنام فرد دیگر را بیامرزد که در انیمیشن صداهای ماندگاری از خودشان به جای گذاشتند.

این چنین مرحوم مرتضی احمدی که بعدها صداهای فرد دیگر آمدند که راوی قصه باشند و به تعبیری جایِ او را بگیرند واقعاً نتوانستند اتفاق متمایزی را رقم بزنند. حتی همت مومیوند که نهایتاً انتخاب شد راوی قصه باشد به نظرمن نباید انتخاب می‌شد. چون او به جای چند شخصیت مهم قصه سخن بگویید می‌کرد و واقعاً مرتضی احمدی هم از صدای تهرانی و اصیل برخوردار می بود که واقعاً نداشته، نداریم و نظیر ایشان نخواهیم داشت.

اما درمورد روال دوبله و تفاوت بین دوبله انیمیشن‌های ایرانی و خارجی که سوال کردید باید بگویم، تفاوت این دو زیاد است؛ کیفیت ساختاری و نمایشی انیمشین‌های خارجی، دوبلور را تحت تأثیر قرار می‌دهد که بهتر دوبله کند.

نمی‌گویم دوبلورها برای انیمیشن‌های ایرانی مایه نمی‌گذارند. اما به واقع انیمیشن‌های خارجی ما را به گفتن دوبلور، جذب می‌کند. حتی صداهای خوب کاراکترهای خارجی داستان هم آن‌قدر خوب‌اند که برای تیپ‌سازی به ما پشتیبانی می‌کند. به همین خاطر فاصله بسیاری بین دوبله انیمیشن‌های ایرانی و خارجی وجود دارد.

ماجرای غم‌انگیز دستمزدهای دوبلورها

* بگذارید در این جای او گفت‌وگویمان سؤالی درمورد حالت دوبله داشته باشم. ناراحتی که عمدتاً پیشکسوتان این حوزه دارند حالت ازردهکننده دستمزدها و توجهی که به حوزه دوبله نمی‌بشود. ضمن اشاره به این مشکلات بفرمایید چطور باید در مسیر روال رو به رشد دوبله قدم برداریم که طلایه‌داران جدیدی در دوبله معارفه کنیم؟

اولاً دستمزدها در دوبله زیاد کم و ناچیز است. واقعاً با کوششها و زحمت‌هایی که چند دهه عمرمان را برای رشد دوبله این سرزمین صرف کردیم کاسبی و بقالی داشتیم زیاد تر پولدار می‌شدیم. هنگامی هنرمند فراموش‌نشدنی همچون آقای والی‌زاده با این کارنامه کاری در عرصه دوبله از ساعت ۹ صبح تا ۷ شب به جای کاراکتر مهم یک فیلم یا سریال سخن بگویید می‌کند فکر می‌کنید چه مقدار دستمزد می‌گیرد؟ باورنکردنی است ۵۰۰ هزار تومان! واقعاً شرم‌آور است برای این چنین آدمی که عمرش را برای دوبله گذاشته است این چنین دستمزدی تعلق خواهند داد.

دستمزد دوبلوری بردپیت بالاتر از بازیگری‌اش است

* در روبه رو یک بازیگری که برای مثالً چند سکانس بازی می‌کند و فلان دستمزد خاص را می‌گیرد …

دلنشین است بدانید در ایران به این صورت است. در حالی‌که در خارج از سرزمین، هنرپیشه‌های خارجی هنگامی به جای کاراکترهای انیمیشن‌ها سخن بگویید می‌کنند به حرف های خودشان دستمزدشان از دستمزدهای بازیگری‌شان زیاد تر است. احتمالا مصداق بارز آن آقای بردپیت باشد که به جای فلان کاراکتر در انیمیشن سخن بگویید می‌کند و  خودش می‌گوید دستمزدش از بازیگری‌اش زیاد تر بوده است. اما در ایران برخلاف این روال است؛ یعنی الان تعدادی از نسل قدیم دوبله مانده‌‌ایم فقط عشق به کار بوده و درآمدی نداریم.

* حتی شما که در حوزه دوبله سلبریتی محسوب می‌شوید دستمزد آنچنانی در دوبله ندارید؟

واقعاً نداریم اصلاً. من خودم جزو افرادی هستم که نزدیک به ۵۰ سال از رئال گرفته تا انیمیشن و گونه‌های دیگر نمایشی دوبله کرده‌ام و به تعبیر دوستان، آچار فرانسه دوبله‌ام؛ اما درآمدمان از کارهای متفرقه است.

* اگر انیمیشن و کارتون را کنار بگذاریم در قسمت رئال، کدام کاراکتر یا فیلم و سریالی که دوبله کردید را زیاد تر دوست دارید؟

احتمالا بیشتر از ۵ هزار فیلم تا بحال دوبله کرده‌ام. طبق معمولً من در فیلم‌های رئال خصوصاً شخصیت‌های کمدی هندی را زیاد تر دوست داشتم و اصلاً به تعهدی آنجا مغازه دارم. یعنی هرچه فیلم هندی است مغازه‌ای به نامِ من در آنجا وجود دارد.

چند اتفاق برای برگشت به دوران طلایی دوبله

* از این او گفت و گو‌ها بگذریم چه وقتی می‌توانیم به آن دوران طلایی دوبله بازگردیم؟

اکنون امکان ندارد. نیازمند فیلم‌های خوبی هستیم که داخل بشود؛ فیلم‌هایی که واقعاً قیمت دوقبله شدن خوب را دارد. پرورش گویندگانی که نیستند جایشان را پُر کنند. افرادی که می‌آیند زیاد تر پیروی می‌کنند. ما برای برگشت به دوران طلایی دوبله حتماً به ترجمه خوب، انتخاب مدیر دوبلاژ خوب، پول خوب و زمان خوب نیازمندیم.

آن موقع که فیلم‌ها خوب دوبله می‌شد ارزانی هم می بود؛ برای فیلمی دستمزد ۱۵۰ تومانی می‌گرفتیم یک ماه کامل می‌توانستیم با این پول زندگی کنیم و الان این شرایط را نداریم.

* آن زمان فیلم‌‌ها از کدام کشورهای برای دوبله کردن به دست شما می‌رسید یا به تعبیری داخل می‌شد؟

اول آمریکا و کشورهای فرد دیگر همچون فرانسه، آلمان و خصوصاً ایتالیا که زیاد فیلم از این سرزمین چه کمدی و چه جدّی داخل می‌شد. برای مثالً فیلم‌های وودی آلن و هنرپیشه های خوب می‌آمد و دوبله می‌شد و مردم سینما را رها نمی‌کردند و ساعت‌ها در صف می‌ایستادند تا یک فیلم را تماشا کنند.

دستمزدهایی که میلیونی هم نیستند!

* آقای نصر! تا به حال دستمزد میلیاردی گرفتید؟

شما حالتان خوب است. جوک است! بگویید میلیونی! واقعاً دستمزدهای ما زیاد کم و ناچیز است.

* حتی در دوران بازیگری هم این چنین دستمزدهایی را نگرفتید؟

اگر بگوییم در کل کارها بیراه نگفته‌ام. در بازیگری هم کم است بگذریم از چند ستاره که فلان قیمت‌های نجومی را می‌گیرند بقیه پولی نمی‌گیرند و اصلاً ما به هیچ صورت فراهم نیستم. من سپس از ۵۰ سال که بازنشسته شدم ۶ میلیون و هفتصد هزار تومان دریافت می‌کنم. حتی یک کارگری در سازمان صداوسیما هم کار می‌کند بالاتر از ۱۰ میلیون دستمزد می‌گیرد.واقعاً این دستمزدهای ما شوخی است.

توانایی کار با داود میرباقری و بازی دو نقش در سریال «سلمان فارسی»

*بگذارید او مباحثه را با بازی شما در سریال «سلمان فارسی» داود میرباقری به آخر برسانیم. کم و بیش تصاویری از وجود شما در فضای‌مجازی پخش شده که مشخص می کند با علیرضا شجاع‌نوری که نقش مهم این سریال را بازی می‌کند همبازی هستید. تا جایی که می‌دانیم دو نقش در این سریال دارید قدری درمورد حضورتان در این سریال و کار با داود میرباقری برای ما بگویید.

این مسئله را فقط می‌گویم که برای من سپس از سال‌ها کار و سابقه، افتخاری می بود که در خدمت ایشان بودم و کار کردم. بی‌نهایت انسان درست، فهمیده، با شخصیت و کاربلدی می باشند. واقعاً یک ماه و نیم در خدمت‌شان بودیم لذت بردم. از انتخاب هنرپیشه‌هایی که انتخاب کردند واقعاً درس‌آموز می بود که همه درست و به جا اتفاق افتاده است.

انتهای مطلب/