به حرف های مرکز پژوهش‌های مجلس، برای پیشگیری از خطرات احتمالی هوش مصنوعی، این حوزه نیازمند تنظیم‌گری و حکمرانی مناسب است. یقیناً در کنار تنظیم‌گری بهتر است ظرفیت‌های مشابه قانونی برای روبه رو هوشمندانه‌تر با چالش‌های این حوزه درنظر گرفته بشود.

در سال‌های تازه، جهان ناظر پیشرفت‌های چشمگیری در منفعت گیری فراگیر از هوش مصنوعی بوده است. این فناوری به‌شدت درحال گسترش است و با بهبود مراقبت‌های بهداشتی، امکان پیشگیری بهتر از بیماری‌ها و… را فراهم می‌کند. این چنین از آنجا که در آینده‌ای نه‌چندان دور، هوش مصنوعی به قسمت مهم هر لحاظی از زندگی شهروندان تبدیل می‌بشود، مردم باید بتوانند به آن مطمعن کنند. قابل مطمعن بودن نیز پیش‌نیاز تشکیل جذابیت و پذیرفتن برای شهروندان است.

پذیرفتن سریع ابزارها، سیستم‌ها و فناوری‌های هوش مصنوعی در صنایع گوناگون، نگرانی‌هایی را در رابطه اخلاق هوش مصنوعی، شفافیت و انطباق با دیگر مقررات همانند مقررات حفاظت از داده تشکیل می‌کند. بدون حکمرانی مناسب، سیستم‌های هوش مصنوعی می‌توانند خطراتی همانند تصمیم‌گیری مغرضانه، نقض حریم خصوصی و سوءاستفاده از داده‌ها را به‌همراه داشته باشند.

در همین جهت، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی با گفتن «نگاشت نهادی و تقسیم کار ملی در حوزه گسترش هوش مصنوعی و حکمرانی داده محور» انتشار کرده است. در این گزارش تلاش شده تا نقشه‌ای از نهادهای کلان متولی این فناوری در سرزمین ترسیم بشود و به تناسب مأموریت‌های ذاتی این نهادها، تقسیم کار ملی پیشنهادی درزمینه هوش مصنوعی اراعه گردد.

سیاست‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی نیازمند اشتراک دانش است

بازدید‌های مرکز پژوهش‌های مجلس مشخص می کند که سیاست‌گذاری و راهبری کوششهای حوزه هوش مصنوعی نیازمند تحکیم، همکاری و اشتراک دانش، اندوخته‌گذاری در تحقیق و گسترش، ظرفیت‌سازی و تجدید ساختار نیروی کار، حکمرانی داده‌محور، حفاظت از حریم خصوصی، گسترش همکاری‌های بین‌المللی، نگاشت نهاد و تقسیم کار ملی است.

آن‌طور که در گزارش مرکز پژوهش‌ها آمده، بهتر است به‌منظور تشکیل همگرایی در کوششها برای تنظیم‌گری هوش مصنوعی و ضمانت منفعت گیری مسئولانه و اخلاقی از این فناوری، نهادهای تنظیم‌گر برای حمایتو شدت‌بخشی در تنظیم مقررات و نظارت بر آن شکل گیرند. این چنین تشکیل سازوکارهایی برای برسی و قبول سامانه‌های هوش مصنوعی برای مطمعن از انطباق با استانداردهای قانونی، پایش و برسی منظم بر اجرای سامانه‌های هوش مصنوعی و شناسایی هرگونه سوگیری یا اعمال تبعیض‌آمیز در زمره ماموریت های این نهادهاست.

در قسمت فرد دیگر از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده که به‌علت الزام چابکی و انعطاف‌پذیری در گسترش هوش مصنوعی باید مواردی را در‌نظر داشت. برای مثال، در وهله اول باید در‌نظر داشت که نقش شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی در حکمرانی و سیاست‌گذاری برای گسترش هوش مصنوعی کلیدی است.

این چنین نقش شورای فناوری‌ها و تولیدات دانش‌بنیان، ستاد گسترش فناوری‌های راهبردی و نیز معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، در تشکیل همگرایی و ظرفیت‌سازی برای راهبری و به‌کارگیری هوش مصنوعی در حوزه اجرایی‌محوری است.

مسئله فرد دیگر که در گزارش مرکز پژوهش‌ها به آن اشاره شده، این است که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در حوزه فراهم‌کردن زیرساخت‌های پایدار، تنظیم مقررات زیرساختی، رصد و تنظیم‌گری استانداردهای اخلاقی و حفاظت از داده و حریم خصوصی نقشی راهبردی دارد. این وزارتخانه باید تحت نظارت مرکز ملی فضای مجازی برای تشکیل همگرایی بین دستگاه‌های متعدد تنظیم‌گر، چتری فراگیر فراهم کرده و ظرفیت رصد و دیده‌بانی قدرتمندی را تشکیل کند.

در کنار تنظیم‌گری، تشکیل ظرفیت‌های مشابه قانونی و فضایی برای روبه رو هوشمندانه‌تر با چالش‌ها، تخلفات و جرایم مرتبط با هوش مصنوعی ازجمله الزامات حکمرانی مؤثر است. ازاین‌رو نیاز است تا قوه قضاییه، دادگاه‌های تخصصی و نهادهای قضاوت مرتبط را گسترش دهد. یقیناً در این گزارش این چنین ذکر شده که به‌علت وابستگی‌های گریزناپذیر تنظیم‌گری و حوزه‌های قضاوت و قضایی، وجود نمایندگان قوه قضاییه در کارگروه تنظیم‌گری و در نظر گرفتن ملاحظات قضایی در تدوین مقررات و دستورالعمل‌های حوزه هوش مصنوعی الزامی است.